Gambiya hakkında bilinmesi gerekenler

Afrika’nın bu en küçük ülkesi olan Gambia, sömürgeci Avrupalıların istilasından önce, Sudan ve Mali krallıklarına ait bir bölgeydi. Bu sebepdendir ki, ülkeye gelip yerleşmiş olan halkın ekseriyetini Mali’de krallık kuran Mandingolar teşkil etmektedir. 

On beşinci asırdan başlayarak sömürgeci Avrupalılardan Portekizliler, Hollandalılar, İngilizler ve Fransızlar dalgalar halinde gelerek ülkeyi sömürme yollarını aradılar. Özellikle altın bulmak için gelen sömürgeciler ümit ettiklerini bulamayınca tabii zenginlikler yerine esir ticareti yapmaya başladılar. Küçük bir ülkede birçok devlet arasında menfaat çatışmaları başladı. Bu çatışmalar, 1738’de yapılan Versailles Antlaşması ile, ülkenin İngilizlere bırakılması neticesi son buldu. 1888 senesinde tam manasıyla bir İngiliz sömürgesi olan Gambia, 1965’te bağımsızlığını kazandıktan sonra, önce meşruti krallık rejimi ile yönetilmeye başlandı. 1970 senesinde ise ülkede idari rejim olarak Cumhuriyet kabul edildi. 

Fiziki Yapı

Ülke, Gambia Irmağının yatağı boyunca iki tarafta azami genişliği 50 km’ye varan bir şerit halinde uzanır. Batıdan doğuya doğru yükselme arzeden, fakat ortalama yüksekliği fazla olmayan bir yapıya sahiptir. Ülkenin batı-doğu doğrultusunda uzunluğu, yaklaşık 464 kilometredir. Ülke toprakları Gambia ırmağının taşması sebebiyle sel tehlikesine daima maruzdur. Bunun yanında ülkenin en önemli ırmağı olan Gambia’nın kenarlarında, bütün yatak boyunca bataklıklar, en sık görülen manzaralardır. Bu bataklıklar arasında yer alan verimli, fakat sel baskınlarına maruz olan ovalara “banto faros” adı verilir. Nehirden kuzey ve güney istikametlerinde banto faros adı verilen ovalardan sonra kumlu topraklara sahip alçak platolar yer alır. 

İklim ve Bitki Örtüsü

Sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. Yaz ayları ülkenin yağışlı geçen mevsimidir. Kasımdan mayıs ayına kadar olan kış mevsimleri umumiyetle yağışsız ve serin geçmektedir. Bu mevsimde sahradan ince toz tabakalarını ülkeye taşıyan rüzgarlar da etkilidir. Yağış ortalaması senelik 1000 mm’yi bulurken, sıcaklık ortalaması ise 16-43°C arasındadır. 

Tabii Kaynakları

Tabii kaynaklar bakımından çok fakir bir ülke olan Gambia’da, özellikle kıyı bölgesindeki palmiye ağaçları, plajlarının süsü olarak nitelendirilir. Önemli bir derecede kıymete sahib olmayan ormanlık bölgelerin yanında, madenler bakımından da tam bir yoksulluk söz konusudur. Yabani hayvanlar bakımından pek fazla çeşide sahib olmamakla beraber, nehir civarında krokodil ve su aygırları, iç kısımlarda ise oldukça bol miktarda maymun yaşamaktadır. Afrika kıtasına ait olan diğer hayvan çeşitlerine hemen hemen hiç rastlanmaz. 

Nüfus ve Sosyal Hayat

Yaklaşık 921.000 olan nüfusun büyük bir kısmını Mandingo ve Volaf zenci kabileleri meydana getirir. Halk umumiyetle ziraat ve hayvancılıkla uğraşırlar. Ülkede ticaret ile uğraşanlar umumiyetle İngiliz, Suriyeli ve Lübnanlı azınlıklardır. 

Nüfusun % 10’u şehirlerde yaşamaktadır. Başşehir olan Banjul ise, ülkenin en önemli şehridir. Bu şehir Gambia Irmağının bir haliç halinde Atlas Okyanusuna döküldüğü yerde kurulmuş olup, büyük transatlantiklerin dahi yanaşmasına müsait bir liman şehridir. Müslümanlar nüfusun % 85 gibi bir ekseriyetini teşkil ederler. Bundan sonra çoğunluk sırasına göre Katolik, Protestan ve çok az miktarda Putperest vardır. İlköğretim parasız olmasına rağmen, okur-yazar oranı toplam nüfusa göre % 15 gibi çok düşük bir seviyededir. Gambia Nehri ulaşıma müsait ve ülke için yeterli olduğundan demiryoluna ihtiyaç duyulmamıştır. Karayollarının ise gelişmiş olduğu söylenemez. Bunun yanısıra mevcut karayollarının hemen hemen hepsi iklim şartlarından ve tabiat hadiselerinden etkilenmektedir. 

Ekonomi

Ekonomisi ziraate dayanır. Ekilebilen arazilerin % 90’dan fazlasında yerfıstığı ekimi yapılır. Bundan başka pirinç, darı ve mısır da ekilen ürünler arasındadır. Hayvancılıkta, besi hayvanlarının yanısıra, kümes hayvanları da beslenmektedir. Balıkçılık hemen hemen her üründe olduğu gibi, ancak yurt içinde tüketimi yapılan bir ekonomi dalıdır. Madenlere sahib olmadığı için işletmeciliğinden de söz etmek mümkün değildir. Ziraat, hayvancılık ve balıkçılığı modernize etme çalışmaları mevcuttur. Sanayisi yoktur. Küçük imalathaneler, besin ve ziraat ürünleri üzerine olup, bunları fabrikalar haline getirme çalışmaları, son senelerde önem arz etmektedir. Ticaretini umumiyetle İngiltere, İtalya, Japonya ve Portekiz ile yapmaktadır. Yerfıstığı, deri, balmumu ve kurutulmuş balık ihraç edip; yiyecek, dokuma ve makina ithal eder. Kumlu, palmiye ağaçlarıyla süslü plajları, son senelerde Gambia’yı önemli bir turizm merkezi haline getirmiş ve ülke ekonomisinde turizm gelirinin önemli bir yer tutmasına sebeb olmuştur.