Görev süresi Ekim ayında sona erecek Patriot füzelerin ABD tarafından Türkiye'den çekilmesi kararına ilişkin "ABD, hassas müzakerelerin ardından Türkiye'deki Patriot füzelerini çekeceğini duyurdu" başlıklı haberde, 22 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Barack Obama arasındaki telefon görüşmesinde İncirlik üslerinin IŞİD'e karşı operasyonlarda Amerikan uçaklarına açılması hususunda anlaşılmasının ardından Ankara'ya Patriotlarla ilgili kararın iletildiği öne sürüldü.
"TÜRK YETKİLİLER SİNİRDEN MOSMOR OLDU"
ABD eski Savunma Bakanı Yardımcısı Derek Chollet'nin "Anlaşmadan önce yapılacak herhangi bir duyuru, ABD'nin Türkiye'ye olan taahhütlerini azalttığı gibi algılanabilecek yanlış bir sinyal gönderebilirdi." yorumunu yaptığını belirten habere göre, "Adlarının açıklanmaması kaydıyla konuşan dört Amerikalı yetkili, iki hafta önce ABD'nin Patriotları çekeceğini öğrenen öğrenen Türk yetkililer sinirden mosmor oldu" denildi.
ALMANYA DA PARTIOTLARINI ÇEKECEK
ABD ve Almanya, 2013 Şubatı’nda Suriye’den gelebilecek tehditlere karşı Türkiye’nin güneyine konuşlandırdığı patriot bataryalarının süresini uzatmama kararı aldı.
Türkiye’de Malatya’da konuşlu NATO’ya ait füze kalkanı bünyesindeki radar sistemi ancak tespit ve tehdit belirlemesi yapabiliyor. Daha sonra, hava savunma füze sisteminin merkezi olan Almanya’dan komut gitmesi ve tehdit oluşturan füzelerin bu patriot bataryaları tarafından vurulması üzerine kurulu sistemde Ekim ayından itibaren Gaziantep’teki iki ABD bataryası, Ocak ayından itibaren de Kahramanmaraş’taki iki Alman bataryası yer almayacak. Patriotlar gelmeden önce Almanya’dan komut verilmesi halinde Romanya’dan kalkan füzelerin hedefi vurması öngörülüyordu.
İNCİRLİK AÇILDI
Bakanlar Kurulu kararıyla ABD’nin kullanımına açılan İncirlik Üssü için bir mutabakat imzalanmadı. Ancak Türkiye ve ABD, İncirlik’ten kalkacak uçaklarla IŞİD’e karşı ortak mücadele etme ve Azez-Mare-Cerablus hattında IŞİD’den arındırılmış bir alan oluşturma konusunda uzlaştı.
Dışişleri Bakanlık Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, ‘güvenlikli bölgeye rejim veya IŞİD’in saldırması halinde hedeflerin vurulacağını’ söylese de, ABD tarafından daha temkinli açıklamalar geliyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby ve yardımcısı Mark Toner bölgeyi isimlendirmekten kaçınırken, anlaşmanın sadece ‘IŞİD’le mücadeleyi kapsadığını’ söylüyor. Basın toplantılarında sorulan sorular karşısında iki sözcü de IŞİD’le mücadele edilecek alanda rejimin bir tehdit olmadığını, olması halinde ayrı bir değerlendirme yapılacağını dile getiriyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby ve yardımcısı Mark Toner bölgeyi isimlendirmekten kaçınırken, anlaşmanın sadece ‘IŞİD’le mücadeleyi kapsadığını’ söylüyor. Basın toplantılarında sorulan sorular karşısında iki sözcü de IŞİD’le mücadele edilecek alanda rejimin bir tehdit olmadığını, olması halinde ayrı bir değerlendirme yapılacağını dile getiriyor.
İncirlik Üssü’nün açılması için mutabakata varılırken kapsam IŞİD’le mücadele olarak belirleniyor. Suriye rejiminin olası tehditlerine karşı konuşlandırılan patriot füzeleri ise geri çekiliyor.
"ABD TÜRKİYE'DEKİ GELİŞMELERDEN RAHATSIZ"
Oğuzlu, ABD’nin de Almanya gibi odağın Esad rejiminden IŞİD’e kaydığını, IŞİD’in de füze saldırısı yapacak teknolojisi olmadığını söylüyor. IŞİD’le mücadelede ortaklaşıldığı dönemde Türkiye’nin PKK’ya yönelik saldırılarının ise ABD’yi rahatsız ettiği görüşünde:
“Amerikalılar Esad’ı gözden çıkarmamaya çok öncesinden başladılar. Dikkat ederseniz diplomatik çözüm yollarıyla Esed’den kurtulma çalışmaları hızlandı. Rusya, Suudi Arabistan, Körfez ülkeleri yetkilileri ile İran anlaşması sonrası birçok yerde bir araya geliyorlar. Askeri anlamda böyle bir hedef söz konusu değil ABD’nin gözünde.
“Ortadoğu’da istikrar mı demokrasi mi dediğinizde ABD hep istikrar demiştir. Obama’nın yaptığı da bu aslında. Böyle bir konjonktürde Türkiye’deki iç siyasi gelişmelerden yana biraz mutsuzlar. Türkiye’nin Amerika’yı kandırdığını düşünüyor belki, ‘İncirlik’i verdik, istediğimizi yaparız, göz yumsun diyor Türkiye’ diye düşünüyor olabilirler. ABD bundan memnun değil. Türkiye IŞİD’i öne sürdü ama asıl tehdit olarak PYD’yi, PKK’yı görüyorsa ABD bunu istemiyor. Çünkü ABD’nin en çok onlara ihtiyacı var sahada.”
İHTİYAÇ DAHİLİNDE BÖYLE OLACAK...
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, görev süresi Ekim ayında dolacak olan patriot bataryalarını geri çekeceği ancak altyapının yerinde bırakılacağı, böylece ihtiyaç halinde bir hafta içerisinde yeniden Türkiye’ye savunma sisteminin konuşlandırılabileceği belirtildi. Suriye’den gelebilecek tehditlere 2013 yılından itibaren anında yanıt imkânı varken, şimdi NATO’nun bu yanıtı verme süresi en az bir hafta olacak. Bir hafta içerisinde Türkiye kendi imkânlarıyla tehditlere yanıt verebilir.
"HERHANGİ BİR GÜVENLİK ZAFİYETİ OLUŞTURMAYACAK"
Türk ve ABD Dışişleri’nin yaptığı ortak açıklamada, aynı zamanda Doğu Akdeniz’de konuşlu ABD donanmasına ait Aegis gemilerinin patriotları ikame edeceği ifade edildi. Türk Dışişleri kaynakları, bu gemiler görevlerine devam ettiği için ittifak dayanışmasının da sürdüğünü, patriot’ların çekilmesinin herhangi bir güvenlik zafiyeti oluşturmayacağını söylüyor.
Dört Aegis gemisinin ilki 2014 Şubatı’nda, NATO’nun Avrupa’daki yeni balistik füze savunma kalkanının merkezi olarak belirlenen İspanya’nın Rota kasabası açıklarına demirledi. Ardından aralıklarla diğer üç gemi de geldi. Gemilerin balistik füzeleri vurma kapasitesi var. Dört gemi dört aylık sürelerle dönüşümlü olarak Doğu Akdeniz’de olası tehditlere karşı devriye geziyor.
Uyum Yaklaşımı Avrupa Evresi olarak bilinen bu NATO programı kapsamında ABD gemileri yola çıkarken, yine Pentagon yetkilileri gemilerin İran’dan Avrupa’ya yönelik olası tehditlere karşı gönderildiği bilgisini vermişti. Gemiler Türkiye’de bulunan Kürecik radar sistemiyle entegre. Ancak yine füzelerin bu gemilerden vurulması için komutanın geleceği merkez Almanya’da bulunuyor. Gemiler Romanya ve Polonya’daki fırlatma mevzileriyle de entegre.
Uyum Yaklaşımı Avrupa Evresi olarak bilinen bu NATO programı kapsamında ABD gemileri yola çıkarken, yine Pentagon yetkilileri gemilerin İran’dan Avrupa’ya yönelik olası tehditlere karşı gönderildiği bilgisini vermişti. Gemiler Türkiye’de bulunan Kürecik radar sistemiyle entegre. Ancak yine füzelerin bu gemilerden vurulması için komutanın geleceği merkez Almanya’da bulunuyor. Gemiler Romanya ve Polonya’daki fırlatma mevzileriyle de entegre.
NATO'NUN YENİ BİR PLANI VAR MI?
Türk Dışişleri kaynaklarına göre, ABD bu ihtimali bir süredir değerlendiriyordu ve kararın alınmasının ardından Türkiye’ye bildirdi. Bu sebeple Türkiye için karar sürpriz olmadı.
NATO içinde ittifakın güneydoğu sınırının nasıl korunacağına dair tartışmalar ise sürüyor.
Her iki ülke de NATO’nun güneydoğu sınırlarını korumak ve Türkiye’yi olası tehditlerden korumak için NATO içerisinde görüşmelerin devam ettiğini belirtiyor. Ancak patriotların çekileceği Ekim ayı sonuna kadar belirlenecek yeni bir plan şimdilik öngörülmüyor.
Al Jazeera’ye konuşan NATO kaynakları, görüşmelerin patriotların ikame edileceği şekilde yeni bir plan oluşturmak üzere yapılmadığını, yeni bir savunma planı için son tarihin belirlenmediğini söyledi. Farklı bir plan belirlenene kadar Türkiye’nin NATO kapsamındaki savunma araçları, bir adet Aegis gemisi ve İspanya’nın Adana’da konuşlandırdığı iki adet patriot füzesi olacak.
Al Jazeera’ye konuşan NATO kaynakları, görüşmelerin patriotların ikame edileceği şekilde yeni bir plan oluşturmak üzere yapılmadığını, yeni bir savunma planı için son tarihin belirlenmediğini söyledi. Farklı bir plan belirlenene kadar Türkiye’nin NATO kapsamındaki savunma araçları, bir adet Aegis gemisi ve İspanya’nın Adana’da konuşlandırdığı iki adet patriot füzesi olacak.
TÜRKİYE NATO'DAN TALEP ETMİŞTİ
Ekim 2012’de Suriye rejiminin saldırısı sonucu Türk vatandaşları hayatını kaybetmiş, Türkiye NATO’dan füze savunma sistemi talep etmişti. ABD iki adet bataryayı Gaziantep’e bu talebin ardından konuşlandırmıştı. Aynı talep doğrultusunda yine Şubat 2013’te Almanya iki adet patriotu Kahramanmaraş’a, Hollanda da yine iki adet patriot bataryasını Adana’ya göndermişti. Hollanda, 2015 Ocak ayında patriot bataryalarını geri çekerek görevi İspanya’ya devretti.
Aralık 2012’de bataryaların yerleştirilme kararı alınırken Pentagon yetkilileri, Türkiye’nin Esed rejiminden gelebilecek kimyasal saldırılara karşı da korunması gerektiğinin altını çizmişti. Gönderilen bataryaların süresi Kasım 2013’te dolmak üzereyken Türkiye süre uzatma talebinde bulunmuş, altı bataryanın da süresi bir yıllık süre için yeniden uzatılmıştı.
Bu süreçte Beşşar Esed rejimi, BMGK kontrolünde ülkeden kimyasal silahların çıkarılması konusunda uzlaştı. ABD Füze Savunma Komutanı Gregory Brady, kimyasal tehdidi olmadığı halde patriot bataryalarının görev süresinin uzatılmasıyla ilgili “Şunu hep hatırlayın, günün sonunda Gaziantep’te bir milyondan fazla insan var, sınırdaki füzelere karşı korunmak için size bağlılar” açıklaması yaptı.
Bu süreçte Beşşar Esed rejimi, BMGK kontrolünde ülkeden kimyasal silahların çıkarılması konusunda uzlaştı. ABD Füze Savunma Komutanı Gregory Brady, kimyasal tehdidi olmadığı halde patriot bataryalarının görev süresinin uzatılmasıyla ilgili “Şunu hep hatırlayın, günün sonunda Gaziantep’te bir milyondan fazla insan var, sınırdaki füzelere karşı korunmak için size bağlılar” açıklaması yaptı.