AA muhabirine kartlı ödemeler sisteminin 2014 yılı performansını ve 2015 yılı beklentilerini değerlendiren Canko, ekonominin büyümesinde önemli yapı taşlarından biri olan kartlı ödemelerin 2014 yılını düzenlemelerinin etkisi altında tamamladığını söyledi.
Özellikle taksit sayısına getirilen sınırlama kartlı ödemelerde önemli değişimler yaşanmasına neden olduğunu ifade eden Canko, 2013 ekim ayında kart sahibinin tüm kredi kartlarının toplam limitinin gelirinin dört katıyla sınırlandırılması, şubat 2014’te en fazla taksit sayısının 9 ile sınırlandırılması ve bazı sektörlerde taksit yapılmasının engellenmesi düzenlemelerinin gerçekleştirildiğini anımsattı.
Bu iki düzenlemenin kredi kartı kullanımını ve sayısını doğrudan etkilediğini dile getiren Canko, şöyle devam etti:
"Türkiye gibi kayıt dışı ekonominin kambur oluşturduğu bir ülkede, kartlı ödeme sistemlerine yönelik katı düzenlemelerin kayıt dışı ekonomiyi tetikleyebileceğini unutmamak gerekiyor. Kayıt altındaki tüketimin düştüğünü biliyoruz ama bu tüketimin ne kadarının kayıt dışında yapıldığı konusunda bilgiye sahip değiliz. Üstelik kayıt dışındaki bu tüketimin ne ekonominin büyümesine katkısı var ne de vergi gelirlerine. Bugün kartlı ödemelerin, hanehalkı tüketimine oranı yüzde 40'a ulaşmış durumda.
Biz bu oranı, 'nakitsiz ödemeler' hedefimiz doğrultusunda çok daha yüksek oranlara çıkarmayı hedefliyoruz. Ödemelerin tamamını kartlarla yapalım ki tüm işlemler kayıt altına alınsın, vergi gelirlerimiz artsın, ekonomimiz büyüsün. Bunun için de kamunun, kart kullanımının yaygınlaşmasına destek olmasını bekliyoruz."
Biz bu oranı, 'nakitsiz ödemeler' hedefimiz doğrultusunda çok daha yüksek oranlara çıkarmayı hedefliyoruz. Ödemelerin tamamını kartlarla yapalım ki tüm işlemler kayıt altına alınsın, vergi gelirlerimiz artsın, ekonomimiz büyüsün. Bunun için de kamunun, kart kullanımının yaygınlaşmasına destek olmasını bekliyoruz."
Kartların tüketim aracı değil, ödeme aracı olduğunu, hatta bireysel emeklilik primlerinin yüzde 60’ının ödenmesini sağlayan bir tasarruf aracı olduğuna dikkati çeken Canko, "Kart kullanımının üçte ikisi zaten zorunlu ödemelerden kaynaklanıyor. Kartların bir tüketim aracı olarak konumlandırılmaması ve kartlarımızı bütçemiz doğrultusunda bilinçli bir şekilde kullanmamız gerektiğine yönelik mesajlarımızın yerine ulaştığını görüyoruz" dedi.
- "Bireysel borçluluk daha sağlıklı seviyelere geriledi"
Soner Canko, 2014 yılında kart sahibi kişi sayısının artmasına karşın kart sayısındaki artışın durduğunu söyledi. Bunun kart sahiplerinin cüzdanlarındaki kullanmadıkları fazla kartları kapattığına işaret ettiğini söyleyen Canko, "Artan banka kartı sayısı ve kullanımı da artık kart kullanıcılarının hesabında bulunan paraları harcadığını ve ayağını yorganına göre uzattığını gösteriyor. Kamunun ve bankaların teşvikleri ile tasarruflar artarken bireysel borçluluk da daha sağlıklı seviyelere geriledi. 2015 yılı kart bilincinin artması için çalışmalarımızı daha da yoğunlaştıracağımız bir yıl olacak" dedi.
Takipteki alacak oranının bankacılık sektöründe takip edilen önemli göstergelerden biri olduğunu belirten Canko, asgari ödeme oranını yüzde 40’lara kadar yükselten düzenlemelerin kart kullanıcılarının ödeme alışkanlıklarını zorladığını ifade etti.
Geçen yıl sorunlu alacakların toplam içindeki payı yüzde 5’ten yüzde 7’ye yükseldiği bilgisini veren Canko, "Bu hızlı artış bazı kredi kartı kullanıcılarının sistemin dışına çıkmasına yol açtı. Oysa kart sahipleri eski oranlarda asgari ödeme yapmak durumunda kalsalardı en azından bir kısmı yasal takibe düşmeyecek, sistemin içinde kalacak ve mali durumlarını düzelttiklerinde borçlarını kapatabileceklerdi. Kart kullanıcılarının sistem içerisinde tutabilmenin finansal istikrar açısından önemli olduğunu düşünüyoruz" yorumunu yaptı.
- "Banka kartı sayısı geçen yıl 106 milyona yaklaştı"
Kartlı ödeme sistemleri verilerine göre 2013 sonunda 100 milyon adet olan banka kartı sayısının geçen yıl sonunda 106 milyona yaklaştığını dile getiren Canko, bu artışta sayısı 4,7 milyondan 10,5 milyona yükselen ön ödemeli kartların yaygınlaşmasının önemli rol oynadığını ifade etti.
Banka kartlarının ödemelerde kullanımının hızla arttığını belirten Canko, 2012 ve 2013 yıllarında yüzde 36’lık büyümeler gösteren banka kartları ile yapılan ödeme tutarının 2014 yılında yüzde 33 büyüdüğü ve 29,4 milyar TL’ye ulaştığı bilgisini verdi.
Kart sahiplerinin daha önce çoğunlukla nakit çekmek için kullandıkları banka kartlarını artık alışverişlerde çok daha sık kullandıklarını vurgulayan Canko, "2002 yılında kartlı ödeme adedi içindeki payı, sadece yüzde 1’i banka kartları ile yapılırken, bu oran 2014 yılında yüzde 21’e yükseldi" dedi.
Kredi kartı verileri incelendiğinde kart sayısındaki artışın durduğu, ödeme tutarı büyümesinde yavaşlamanın ise 2014 yılında da sürdüğünü ifade eden Canko, kredi kartı sayısının 2013 sonuna göre sadece 200 bin adet arttığını ve geçen yılı yüzde 0,3 artışla 57 milyon adette tamamladığını bildirdi.
Canko, kredi kartları ile yapılan ödeme tutarında önceki yıllara kıyasla düşük bir büyüme gerçekleştiğini, 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 17 büyüyen kartlı ödeme tutarının 2014 yılında sadece yüzde 11 büyüdüğünü ve 430 milyar liraya ulaştığını aktardı.
- "Taksitli ödemelerin kredi kartları ile yapılan ödemeler içindeki payı yüzde 23’e geriledi"
Kredi kartları ile ödeme tutarı büyümesindeki yavaşlamanın en önemli unsurlarından birinin 1 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe giren taksit düzenlemesi olduğuna işaret eden Canko, "2014 yılında taksitli ödeme tutarı 101 milyar TL’ye gerilerken taksitli ödemelerin kredi kartları ile yapılan ödemeler içindeki payı yüzde 28’den yüzde 23’e geriledi" dedi.
Ancak taksit düzenlemesinden sonraki gelişim detaylı olarak incelendiğinde taksitli ödemelerde bir toparlanma olduğunun görüldüğünü ifade eden Canko, şunları kaydetti:
" 2014 Şubat ve Mart aylarında 2013 yılının aynı dönemine göre yüzde 17 gerileyen taksitli ödemeler, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 14, üçüncü çeyreğinde yüzde 10, dördüncü çeyrekte ise yüzde 5 geriledi. 2015 yılında taksitli ödemelerde daralmanın sonlanması ve büyümenin başlaması beklenebilir.
2014 yılı ticari kredi kartlarının hem kart sayısı hem de kart kullanımı açısından öneminin arttığı bir yıl oldu. 2014 sonunda ticari kredi kartlarının sayısı 2,9 milyona, toplam kredi kartı sayısı içindeki payı ise yüzde 5’e yükseldi. Firmaların çoğunlukla yüksek tutarlı ödemelerde kullandığı ticari kartlarla 2014 yılında 76 milyar TL’lik ödeme yapıldı. Bu değerle ticari kartlar, kredi kartlarıyla yapılan tüm ödemelerin yüzde 18’ini oluşturdu."
- "Geçen yıl internetten 42 milyar TL kartlı ödeme yapıldı"
Düzenlemelerin etkisiyle yavaşlayan büyüme oranlarına karşın gelişen teknoloji, artan mobil cihaz sahipliği ve internet erişiminin etkisi ile internetten kartlı ödemelerin yaygınlaşmasını sürdürdüğüne dikkati çeken Canko, "2014 yılında internetten kartlı ödeme tutarı 42 milyar TL olurken toplam kartlı ödemeler içerisinde internetten ödemelerin payı yüzde 9’a yükseldi. Bu oran 2013 yılında yüzde 8,4’tü" dedi.
Kartlı ödemelerin geleceğinde büyük paya sahip olacak teknolojilerden birisinin de temassız teknolojisi olacağını vurgulayan Canko, sözlerini şöyle tamamladı:
"Temassız teknolojisi ile uyumlu kartların ve akıllı telefonların giderek yaygınlaşması, global teknoloji şirketlerinin bu alanda yaptıkları dev yatırımlar bunun en önemli göstergeleri arasında bulunuyor. 50 TL’nin altındaki işlemlerde şifre girmeden hızlı ödeme yapmanın mümkün olduğu temassız kartların tüm kartlar içindeki payı hızla artıyor. 2014 sonunda kredi kartlarının yüzde 22’si, banka kartlarının ise yüzde 8’i temassız özelliğe sahip."
Yıllar itibarıyla kartlı ödeme sistemine ilişkin bazı bilgiler şöyle:
2012 2013 2014
Banka kartı sayısı (milyon adet) 91,3 100,2 105,5
Banka kartı büyüme oranı (%) 11 10 5
Banka kartları ile ödeme tutarı (milyar TL) 16,3 22,2 29,4
Banka kartları ile ödeme tutarı büyüme oranı (%) 36 36 33
Kredi kartı sayısı (milyon adet) 54,3 56,8 57
Kredi kartı büyüme oranı (%) 6 5 0,30
Kredi Kartları ile Ödeme Tutarı 330 387 430
Kredi kartları ile ödeme tutarı büyüme oranı (%) 25 17 11
Kredi kartları ile ödeme tutarı (milyar TL) 82 109 101
Taksitli ödeme oranı (%) 25 28 23
Ticari kredi kartı adedi (milyon adet) 1,8 2,2 2,9
Ticari kredi kartlarının toplam içindeki payı (%) 3,3 3,9 5,0
Ticari kredi kartları ile yapılan ödeme tutarı (milyar TL) 37 55 76
Ticari kredi kartlarının toplam içindeki payı (%) 11% 14% 18%
İnternetten kartlı ödeme tutarı (milyar TL) 25 35 42
İnternetten kartlı ödemelerin toplam içindeki payı (%) 7,2 8,4 9,0
Banka kartlarının ödeme adedi içindeki payı şöyle:
2002 2006 2010 2014
Banka kartlarının kartlı ödeme adedi içindeki payı (%) 1 4 10 21
Yıllar itibarıyla temassız kart bilgileri şöyle:
2010 2012 2014
Temassız kredi kartı oranı (%) 7 16 22
Temassız banka kartı oranı (%) 0,3 2 8
AA