Babalara da doğum izni geliyor!

Paket kapsamında kadınların çocuk doğurduktan sonra da çalışma hayatının içinde kalmasını sağlamak amacıyla doğum ve süt izin süreleri yeniden düzenleniyor. Mevcut uygulamada 8 hafta doğum öncesi, 8 hafta doğum sonrası ücretli izin veriliyor.

Bu konuda bakanlığa sunulan raporlar, kadınların doğum öncesi 8 hafta olan izinlerini tam olarak kullanmadığını, iznin bir kısmını doğum sonrası döneme eklediğini ortaya koydu. Bu nedenle de pakette doğum öncesi 8 hafta olan izin süresinin 6 haftaya çekilmesi, doğum sonrası 8 hafta olan izin süresinin de 4 aya çıkarılması planlandı. Doğum sonrası iznin 6 ay olması seçeneği, işçi konfederasyonları ve Çalışma Bakanlığı'nın "6 aylık süre çok uzun, kadın istihdamını olumsuz etkiler" görüşü üzerine rafa kaldırıldı.

Kadın doğum sonrası evden ya da part-time çalışabilecek

Yeni düzenlemeyle kadının doğum sonrası ücretsiz izin uygulaması da revize ediliyor. Kadının ücretsiz izin döneminde sigortasının durmasının önüne geçilerek, sosyal güvencesinin işleyeceği bir model tasarlanıyor. Bunun da bir parçası olarak kadının özellikle bazı işkolları için 'kısmi çalışma', 'evden çalışma' gibi alternatif çalışma modelleri öngörülüyor. Mevzuat da buna göre güvenceli olarak düzenlenecek. Böylece kadının doğum sonrası evden ya da part time çalışması mümkün olacak. Bazı ülkelerde uygulandığı gibi kadının işyerinde geçirdiği zamanın 1 ay için öngörülen toplam süre sabit kalacak şekilde, işe erken ya da geç gelmesine izin verilmesi de gündemde. Bununla ilgili bazı ülke örnekleri incelendi. Örneğin, Hollanda'da çalışan sayısı 10'un üzerinde olan şirketlerdeki kadınların çalışma saatlerini doğum sonrası değiştirebilebiliyor. İngiltere'de 6 yaşından küçük çocuğu olan kadınlar esnek çalışma saatleri talep edebiliyor.

Masada bulunan önerilerden biri de, bebek bakımı için işçi-işveren-devlet katılımıyla bir fon kurulması. Hak-İş hazırladığı raporla, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinin çocuk bakım hizmetleri sunması zorunluluğu yüzünden işverenlerin erkek çalışan istihdam etmeye yöneldiğini ortaya koydu. Hak-İş, bunun yerine, çocuk bakım hizmeti sağlayan işyerlerine teşvik verilmesi ve çocuklu ailelere bakım yardımı önerdi. İşsizlik Sigortası kapsamında, çocuk bakım hizmetleri sağlanması amacıyla fon oluşturulması üzerinde duruldu. Fonun işçi, işveren ve devlet olmak üzere 3 ayaklı prim sistemiyle oluşturulacak. Doğum yapan kadının kreş veya bakıcı ücretinin, Bebek Fonu'ndan karşılanması öngörülüyor.

Çalışan annelerin en büyük sorunu olan kreş ve bakımevleriyle ilgili de önemli düzenlemeler öngörülüyor. Nüfusu 50 binin üzerinde olan belediyelere kreş açma zorunluluğu getirilmesi planlanıyor. İşçi-işveren ve belediye üçgeninde finansman sağlamak üzere bir yapı kurulacak. Böylece ucuz ve çok sayıda kreş kurulması sağlanacak. Pakette yaşlı bakım ve çocuk bakım hizmetlerinin yürütülmesi için de özel istihdam bürolarıyla ilgili tedbir de yer alıyor. Bu alanda çalışanların sigortalı çalışmaları için gerekli desteklerin sağlanması yönünde yasal altyapı kurulacak. Çocuk bakım işi, birçok kadın için cazip hale getirilecek.

4 aya kadar izin gündemde

Türkiye'de çalışan babaların doğum sonrasında 3 gün ücretli izni var. Erkek memurlarda bu süre 10 gün. İzin süresinin erkek işçi için memur düzeyine çekilmesi öngörülüyor. Yeni düzenlemede kadına doğum sonrası verilen izin (Başbakan onaylarsa 4 aya kadar) babaya da izin verilecek. Bu durumun, işveren açısından kadın işçi çalıştırmanın dezavantajını da ortadan kaldıracağı belirtiliyor. Babanın bu izni nasıl kullanacağına ilişkin iki seçenek tartışılıyor. Biri, babanın da anneyle aynı anda iznini kullanması, diğeri annenin izninin bitmesiyle babanın izninin başlaması. Kadın çalışan açısından hangisinin daha uygun olacağı değerlendirilerek, nihai karar verilecek. Burada, babaya sağlanan iznin anneye transfer edilememesi koşulu var. Babaya verilen iznin, anneye transferi halinde kadının, çalışma hayatının dışında kalacağı belirtiliyor. Ayrıca 'Ebeveyn İzni' kavramı benimsendi. 'Ebeveyn İzni' düzenlemesi, doğum izin sürelerinin, babaları da içerecek şekilde uygulanmasını, iznin ücretli olması ve ücreti SGK'nın karşılamasını içeriyor.

Doğum izni konusunda dünyanın en şanslı erkekleri İsveç'te. Onlar, 2 ayı ücretli, 13 ay izin hakkına sahip. 1974'te erkeklere doğum izni hakkı tanıyan ilk ülke olarak tarihe geçen İsveç'te erkeklerin yüzde 85'i bu hakkı kullanıyor. Ana okulu masraflarını devlet karşılıyor. Ayrıca ailelere çalışamadıkları sürede aylık 3.330 dolar maaş bağlanıyor.

İngiltere'de yeni babaların, eşlerinin doğumu sonrasında 2 hafta ücretli izin hakkı var. Annelerin iş hayatına erken dönüş kararı alması ve doğum izinlerini babaya transfer etmesi halinde ise erkekler 26 hafta daha ücretli izin kullanabiliyor. Ebeveynlere haftada ortalama 135.45 sterlin ya da aylık gelirlerinin yüzde 80'i kadar maaş ödeniyor.

Ebeveynlerin toplam ücretli doğum izni süresi 56 hafta. Babalar doğumdan hemen önce ya da sonra 2 hafta ücretsiz izin yapabiliyor. Babaya tanınan ücretli doğum izni süresi 12 hafta. Kullanmadıkları takdirde bu hakları yanıyor. Annelerin ücretli doğum izninin ardından 1 yıl da ücretsiz izin hakkı var.

Ebeveynlere tanınan ücretli doğum izni süresi 14 hafta. Anne adayları, bu sürenin 6 haftasını doğum öncesinde kullanabilme hakkında sahip. Almanya'da devlet, ebeveynlere yaklaşık 1.800 euro maaş bağlıyor. Ücretsiz izin süresi ise hem anne, hem baba için çocuk 3 yaşına basıncaya kadar uzatılabiliyor.

AVRUPA'NIN bir diğer ülkesi Fransa'da 16 hafta olan ücretli doğum izni süresi, 3'üncü çocukla birlikte 26 haftaya kadar çıkabiliyor. Ücretsiz izin söz konusu olduğunda anne ve babaya bu izni nasıl kullanacaklarına ilişkin seçenek sunuluyor. Ebeveynler aralarında anlaşarak 104 haftaya kadar izin yapabiliyor.