Borsa İstanbul'un ilk gongunu Başbakan Erdoğan, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, AB Başmüzakerecisi Egemen Bağış, Borsa İstanbul Başkanı İbrahim Turhan, SPK Başkanı Vahdettin Ertaş ile birlikte saat 09.45'te çaldı. Borsa İstanbul ile birlikte İstanbul Altın Borsası (İAB), Vadeli İşlem Opsiyon Borsası (VOB) tek çatı altında toplandı.
28 YILLIK EFSANE TARİH OLUYOR
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 1985 yılının aralık ayında resmen açıldıktan sonra 3 Ocak 1986 tarihinde 20 hisse senedi ile Cağaloğlu’ndaki binada işleme başladı. İMKB, bugün ise işlem gören 400’ü aşkın hisse senedi ile bayrağı Borsa İstanbul’a devrediyor.
AA muhabirine bilgi veren İMKB’nin kuruluşunu gerçekleştiren ilk Başkan’ı Muharrem Karslı, 1974 yılında İş Bankası’nda kurdukları Menkul Kıymetler Merkezi’nde adeta bir borsa gibi çalıştıklarını ve borsanın altyapısının bu şekilde hazırlanmış olduğunu belirtti.
Karslı, 1980’li yıllarda banker krizi olarak tabir edilen krizin çıkmasıyla dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın borsanın kurulması işaretini verdiğini ifade ederek, ”O zamanlardaki tek temsilci olduğum için bu görevin bana verilmesi ile 1985 yılında İMKB’yi kurduk ve 1986 yılında o zamana kadar halka açık olan ve Menkul Kıymetler Merkezi’nde işlem gören şirketler arasından seçtiğimiz 20 şirketin hissesi ile alım satıma başladık” dedi.
Kendi döneminden sonra İMKB’nin para da kazanmaya başladığını ve böylece yatırım yaparak ve atılan önemli adımlarla bugün çok güzel bir yere geldiğini söyleyen Karslı, 90’ların ilk yıllarında her isteyene aracı kurum izni verilmesiyle bir ara aracı kurum sayısının 200’ü bulduğunu ancak bunların zaman içinde elendiğini hatırlattı.
Karslı, tüm sermaye piyasası araçlarının tek bir çatı altında toplanmaya çalışılması ve İMKB’nin şirketleşerek Borsa İstanbul AŞ’ye dönüşümünün çok önemli bir gelişme olduğunu dile getirerek, ”Bence altın ve hisse senedi piyasasının aynı çatı altına alınması gibi döviz borsası da açılarak Borsa İstanbul AŞ bünyesinde işlem görmeli. Ben bunun bir kaç yıl içinde olabileceğini düşünüyorum” diye konuştu.
Bu arada, 1987 yılında daha önce haftalık olarak hesaplanan borsa endeksleri günlük olarak hesaplanmaya başlandı. Aynı yılın Kasım ayında Karaköy’deki yeni binaya taşınan borsada, işlemler pano, yani tahta sisteminde gerçekleştirilmeye başlandı.
İMKB’nin en önemli ayaklarından biri olan Takas ve Saklama Merkezi ise 1989 yılında kuruldu, ayını yıl Ağustos ayında da yabancı yatırımcılara Türkiye’deki her türlü menkul kıymete yatırım yapma ve karlarını transfer etme imkanı veren karar yayımlandı.
Tahvil-bono piyasası 1991 yılında Başkan Törüner tarafından açıldı
Yaman Törüner’in, 1990 yılında İMKB Başkanı olarak atanmasının ardından 1991 yılında Tahvil ve Bono Piyasası kuruldu ve Kesin Alım-Satım Pazarı faaliyete başladı.
İMKB, 1992 yılında Dünya Borsalar Federasyonu’na (WFE) tam üye olarak kabul edildikten sonra 1993 yılında da SEC (U.S. Securities and Exchange Commission) tarafindan yatırım yapılabilir yabancı borsa olarak tanındı.
Artun döneminde İMKB’nin bilgisayarla tanışması ve çift seans uygulaması
İMKB’de, 1993 yılının aralık ayında bilgisayarlı alım-satım sistemine 50 şirketle başlandı. İMKB Başkanlığına, 1994 yılı Nisan ayında Tuncay Artun atandı ve Temmuz ayında birincisi 10.00 - 12.00, ikincisi 14.00 - 16.00 saatleri arasında olmak üzere seans sayısının 2’ye, günlük işlem süresinin toplam 4 saate çıkarılmasına karar verildi. Yine aynı yıl hisse senetlerinin tümünün bilgisayar ortamında alım satımına başlandı.
İMKB İstinye’ye taşındı, endeksten 2 sıfır atıldı
İMKB, 1995 yılında İstinye’de şu anki binaya taşındı, aynı yıl İMKB Takas ve Saklama AŞ müşteri bazında saklama hizmeti vermeye başladı.
İMKB 100 Endeksi, 1997 yılının ocak ayında 5 yıl süren yükseliş trendinin sonunda 174.800 puanlara kadar yükselince endeksten iki sıfır atılmasına karar verildi. Yine bu yılın ekim ayında Osman Birsen başkanlığa atandı ve 1999 yılında ilk defa Müşteri İsmine Saklama Sistemi uygulandı.
İMKB 2000’li yıllarla birlikte yurtdışına açılıyor
İMKB, 2000 yılında, Kırgız Borsası’nın sermayesine yüzde 27,4 iştirak oranı ile; Bakü Borsası’na yüzde 5,26 iştirak oranı ile ortak oldu. Bugün işlem hacminin neredeyse tamamının yapıldığı üye merkez ofislerine yerleştirilen uzaktan erişim terminalleri vasıtasıyla üyelerin merkez ofislerinden İMKB Hisse senedi alım-satım sistemine emir iletimi başladı. Ardından 2003 yılında Hisse Senetleri Piyasası’nda tüm seanslar boyunca ve tüm hisse senetlerinde emir girişlerinde hesap numarası giriş zorunluluğu getirildi.
Hüseyin Erkan dönemi
Hüseyin Erkan 2007 kasım ayında İMKB Başkanlığına atandı ve kimileri tarafından çok eleştirilen kimileri tarafından alkışlanan bir çok yeni uygulama ve düzenlemeye gidildi. Bugün Dünya Borsalar Federasyonu’nda (WFE) Üst Yönetici (CEO) görevini devam ettiren Erkan döneminde, şehir endeksleri ve Gelişen İşletmeler Piyasası Müdürlüğü kuruldu, 2009 yılında Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) devreye alındı.
Erkan, 2010 yılında ilk halka arz seferberliğini başlattı, hisse senetlerinde piyasa yapıcılı sistem, hisse senetlerinin A, B, C gruplarına ayrılması, emir iptalinin koşulsuz serbest bırakılması, fiyat adımlarının küçültülmesi, işlem yapan kurumların anlık olarak görülememesi gibi bir çok uygulamaya imza attı.
AA muhabirine kendi dönemi ve Borsa İstanbul AŞ ile ilgili görüşlerini açıklayan Erkan, kendi döneminde en fazla önem verdiği şeyin İMKB’yi uluslararası çekim merkez haline getirmek olduğunu belirtti.
Borsaların ve yeni araçların sermaye piyasasına kazandırılması ve tek çatı altında toplanması konusunda çok çalıştığını ve bugünlerin altyapısını o zamanlarda hazırlama gayreti gösterdiklerini vurgulayan Erkan, ”Çevre ülkelerle ilişkileri geliştirmek ve altyapı ile teknoloji yatırımlarını yapmak en önemli önceliklerimizdi” dedi.
Kendi döneminde hayata geçirilen ve çok tartışılan emir iptali, işlemlerde karşı tarafın anlık olarak görünememesi, koşulsuz emir iptali ve fiyat adımlarının küçültülmesi gibi düzenlemelerin İMKB’nin uluslararası alanda kabul görmesi ve işlem hacminin artması konusunda çok önemli ve doğru adımlar olduğunu ifade eden Erkan, ”Gelişmiş ülke borsalarına paralel olarak bu düzenlemelerin yapıldığını ve bu sayede İMKB’nin uluslararası hüviyete kavuşmasında önemli bir yol katettiğimizi düşünüyorum” diye konuştu.
Son yıllardaki gelişmelere de değinen Erkan, ”İMKB’nin, hükümetin verdiği güçlü destekle hızlı bir şekilde şirketleşme ve Borsa İstanbul AŞ’ye dönüşmesi sağlandı” görüşünü paylaştı. Erkan, borsaların tek çatı altında birleşmesinden sonra kısa vadede değil ama orta ve uzun vadede çok önemli işlem hacmi artışının sağlanacağını da belirtti.
"Neredeyse bütün gelişmiş borsalar Borsa İstanbul’la ortaklık kurmak istiyor"
Erkan, neredeyse bütün gelişmiş borsaların Borsa İstanbul AŞ ile ilgilendiğini dile getirerek, ”Gerek stratejik ortaklık gerekse başka ortak çalışmalar için İMKB yönetimiyle görüşüyorlar” bilgisini verdi.
Borsa İstanbul AŞ’nin kuruluşu ve açılması ile ilgili süreçte aracı kurumların daha aktif olmalarını ve daha fazla gözetilmelerini istediğini aktaran Erkan, ”Aracı kurum yöneticilerinin kendilerini yeniden yapılandırarak sermaye piyasamıza sahip çıkmalarını ve şimdiye kadar olduğu gibi destek olmalarını istiyorum. Şirketleşme ve uluslararası çekim merkezi olmasıyla sermaye piyasasında imkanlar artacak, tüm aracı kurumlara yetecek büyüklüğe kavuşacak” şeklinde konuştu.
Borsa İstanbul AŞ’nin ilk Başkanı İbrahim Turhan
İMKB’ye başkan olarak 2012 yılının ocak ayında atanan İbrahim Turhan ise özellikle İMKB’nin uluslararası arenada büyük bir oyuncu olması adına önemli adımlar attı. Birçok ülke borsalarıyla anlaşmaların yapılmasını sağlayan Turhan, yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve ardından Borsa İstanbul AŞ’nin tüm aşamasında aktif rol oynadı.
Borsa İstanbul AŞ’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı’na getirilen Turhan, görev süresi boyunca en yüksek yabancı yatırımcı portföyü, en yüksek endeks gibi rekorları gördü, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nın kurulmasıyla Türkiye’de ilk kez opsiyonların işlem görmesi, Halka Arz Seferberliği, Bilinçli Yatırımcı internet sitesi gibi adımları da hayata geçirdi.
Borsa İstanbul AŞ Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Turhan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, şirketleşmenin tamamlanmasıyla borsanın çok hızlı bir yatırım ve büyüme atağına geçeceğini, bugünden itibaren eskisinden çok daha fazla çalışarak Borsa İstanbul’un dünyada hak ettiği yere gelmesi için çaba göstereceklerini kaydetti.