Bu müfettişlerden birinin talebiyle bir A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı ve maden mühendisi 292 madencinin öldüğü galerilere girdi.
Uzman yaptığı incelemeler sonrası hazırladığı raporu müfettişlere iletti. Rapora göre Soma’daki madende karbonmonoksit ölçen cihazların yeterli sıklıkta yerleştirilmemiş olmasının facianın önünü açtığı ortaya çıktı.
Eğer madende yeteri kadar karbonmoksit ölçer cihaz yerleştirilmiş olsaydı, içten içe yanan kömürün saldığı gaz erkenden fark edilecek, yanan bölge demir ağ ve betonla kapatılacak, ağaç tahkimat alev almayacak, çökme meydana gelmeyecek ve292 işçi hayatından olmayacaktı. Raporda şu ifadeler yer aldı;
“Ana nakliyat galerisinde 1400 metrede bağlar arası tahkimatın (sağlamlaştırma) uygun olmadığı, bağlar arası tahkimat için gerekli hasır tel ve ankraj (göçüğe karşı kaya saplaması) çubuğu kullanılmadığı, tavanda bolca ağaç malzeme kullanıldığı, sıkılama malzemelerinin bolca ağaçtan olduğu, galeri içerisindeki tavan taşının (kömür) içten içe yanmasından dolayı yanma tavandan bir iki metre yukarı ulaşmıştır.
Komple galeri boyunda meydana gelen bu olay sonucunda tavan, aniden boşalarak galeriyi doldurmuştur (çökme). Yanma devam ettiği için galerinin hava yolu kapanmış, çıkan karbonmonoksit gazı ve Dumandan maden işçileri zehirlenmiştir.”
Komple galeri boyunda meydana gelen bu olay sonucunda tavan, aniden boşalarak galeriyi doldurmuştur (çökme). Yanma devam ettiği için galerinin hava yolu kapanmış, çıkan karbonmonoksit gazı ve Dumandan maden işçileri zehirlenmiştir.”
‘Trafolar beton ceplerde’
Öte yandan bu tespiti bakanlığa teslim eden iş güvenliği uzmanı, incelemelerine ilişkin şunları söyledi: “Yaptığım incelemeler sonucunda edindiğim neticeye göre maden felaketi trafo patlaması sonucu meydana gelmiş gibi görünmüyor. Madendeki trafolar beton ceplerde bulunuyor. Dolayısıyla böyle bir ihtimali bu maden için söz konusu bulmadım.
‘Daha çok gaz sensörü’
Madenlerde tavan çok önemsenen bir unsur değildir. Ancak gerekli uygulamalar yapılmadığı takdirde bu tarz felaketlere sebep olabilir.
Benim tespitlerime göre bu madende tavan bölümünün hava ile teması malum sonuçları doğurmuştur.
Çünkü maden ocağı içerisinde dolaşan oksijen ocak içerisinde oksidasyona uğrar ve içten içe yanarak çökmelere neden olur. Maden şirketinin tavanlarda daha sık gaz ölçüm sensörü kullanması gerekirdi.”
Benim tespitlerime göre bu madende tavan bölümünün hava ile teması malum sonuçları doğurmuştur.
Çünkü maden ocağı içerisinde dolaşan oksijen ocak içerisinde oksidasyona uğrar ve içten içe yanarak çökmelere neden olur. Maden şirketinin tavanlarda daha sık gaz ölçüm sensörü kullanması gerekirdi.”
Bu arada Soma Kömür İşletmeleri Genel Müdürü Ramazan Doğru, dünkü basın toplantısında yangının meydana geliş şekline ilişkin şu açıklamayı yaptı:
‘Yangınlarla boğuşuruz’
“Bana ilk gelen bilgi ocakta trafo patladı göz gözü görmüyor duman var dedi. Bizim trafomuz yangının başladığı yerden çok uzakta. Yangının çıktığı yer de 2 bin 200 metre civarında. Trafo ile alakası yok. Kömür madenciliğinde sürekli yangınlarla boğuşuruz. Karbon monoksit 50 değerin üzerine çıktığında burada yangın var diyoruz ve orayı kapatıyoruz.”
Rapor ne anlama geliyor?
TMMOB Maden Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Başkanı Muhammed Yıldız: “Mekanize kazıya yani makinalı hidrolik sisteme geçilmeden önce her tarafta ahşap ağaç kullanılıyordu. Burada önemli olan tabi ki ahşap ağaç yanıcı ama ana yollarda ağaç dışında çelik bağ dediğimiz bağları kullanıyorlar. Bunların üzerine kamalar konuluyor. Bu madende 50 civarında karbonmonoksit ölçüm cihazı olduğunu biliyorum.
Bunlar sensörlü, oralarda bir şey olduğunda sensör devreye giriyor ve oradaki sistemleri durduruyor. Burada siz özellikle bacaya doğru daha sıklıkla koymalısınız ya da yangın riski olan yerlere konmalı, ki daha doğru ölçüm yapsın. Hiçbir yanma tehlikesi olmayan ana kayanın içinde bir yere koymanız bir şey değiştirmez.”
Bunlar sensörlü, oralarda bir şey olduğunda sensör devreye giriyor ve oradaki sistemleri durduruyor. Burada siz özellikle bacaya doğru daha sıklıkla koymalısınız ya da yangın riski olan yerlere konmalı, ki daha doğru ölçüm yapsın. Hiçbir yanma tehlikesi olmayan ana kayanın içinde bir yere koymanız bir şey değiştirmez.”
Göçük kadar tehlikeli değil
İş güvenliği uzmanı Hasan Yanık: “İncelemeye göre bir madende yaşanabilecek en korkunç olaylardan biri olan ‘göçük’ yaşandığını görüyoruz. Karbonmonoksit ölçümleri kömür üretilen panoların girişinde, panoların içerisinde 200 -300 metre aralıkla olmalı. Erken uyarı monitör sistemiyle bu ölçümler izleniyor. Şimdi yapılması gereken erken uyarı kayıtlarını incelemektir.”
Bir sensör 90 TL
Karbonmonoksit Gaz Alarm Dedektörünün fiyatı yaklaşık 90 TL civarında. Elde taşınabilen karbonmonoksit ölçüm cihazının ücreti ise yaklaşık 400 TL.