İÇİNDEKİLER:
Rahim Fobroidleri Neden Olur? Kimler Rahim Fibroid Tümörleri İçin Risk Altındadır? Rahim Fibroidlerinin Semptomları Rahim Fibroidlerinin Nedenleri Rahim Fibroidlerinin Risk Faktörleri Rahim Fibroidleri Komplikasyonları Hamilelik ve Fibroidler Rahim Fibroidleri Görüntüleme ve Testlerle Tanısı Rahim Fibroidlerinin Tedavisi Fibroidler İçin Diğer Minimal İnvaziv (vücuda bir alet sokulan) ProsedürleriYaşamlarının bir noktasında her dört kadından üçü gibi yüksek bir oranda kadında rahim fibroidleri gelişir ancak genelde semptomlar oluşmadığından kadınların çoğu bundan habersizdir. Doktorunuz bir pelvik muayene veya doğum öncesi ultrason sırasında şans eseri fibroidleri tespit edebilir. Rahim fibroidleri endometrium altında (submukozal), myometriumda (intramural) veya rahmin dış katmanı altında (seroza) (subserozal) gelişebilir.
Genelde rahim fibroidleri nadiren tedavi gerektirir. Rahatsızlık hissediyorsanız veya semptomlar sorunlara neden oluyorsa tıbbi tedavi ve cerrahi tedavi fibroidleri küçültebilir veya temizleyebilir. Seyrek şekilde fibroidler ani, keskin pelvik ağrıya veya aşırı adet kanamasına neden olursa acil tedavi gerektirebilir.
Rahim Fobroidleri Neden Olur? Fibroidlere neyin neden olduğu tam olarak bilinmezken her tümörün, östrojen etkisi nedeniyle hızlı şekilde çoğalan, rahimdeki bir anormal hücreden geliştiği düşünülmektedir.
Kimler Rahim Fibroid Tümörleri İçin Risk Altındadır? Menopoza yaklaşan kadınlar yüksek östrojen düzeylerine uzun süre maruz kaldıklarından fibroidler açısından en yüksek riski taşır. Obez ve Afrika-Amerika kökenli kadınlar da riskin arttığı düşünülmektedir ancak bunun nedeni tam olarak anlaşılmamıştır.
Araştırmalar ayrıca bazı faktörlerin bir kadında fibroid gelişimini önleyebileceğini göstermiştir. Az sayıda kadında yapılan bazı çalışmalar, canlı doğan iki çocuk sahibi kadınlarda hiç çocuğu olmayan kadınlara kıyasla rahim fibroidleri gelişimi riskinin yarıya indiğini göstermiştir.
Araştırmacılar çocuk sahibi olmanın kadınlarda fibroidleri gerçekten engelleyip engellemediği veya fibroidlerin hiç çocuğu olmayan kadınlarda kısırlıkta bir faktör olup olmadığı konusunda emin değildir. Çocuk Sağlığı ve İnsani Gelişim Ulusal Enstitüsü bu konuda ve fibroidlerin tanı ve tedavisini etkileyebilecek diğer faktörlerde daha fazla araştırma yapmaktadır.
Rahim Fibroidlerinin Semptomları Semptom görülen kadınlarda rahim fibroidlerinin en yaygın semptomları aşağıdakileri içerir:
Yoğun adet kanaması Uzun süreli adet dönemleri — yedi gün veya daha uzun süre adet kanaması Pelvik basınç veya ağrı Sık idrara çıkma Mesanenin boşaltılmasında zorlanma Kabızlık Bel ağrısı veya bacak ağrısıSeyrek şekilde bir fibroid kan akımının yetersiz kalacağı kadar büyüdüğünde akut ağrıya neden olabilir. Yeterli besin alamayan fibroidler ölmeye başlar. Hasar gören bir fibroidden oluşan yan ürünler çevredeki dokulara sızarak ağrı ve ateşe neden olabilir. Rahmin içinde veya dışında bir sapa asılı kalan bir fibroid (saplı fibroid) sapında dönerek ve kan akışını keserek ağrı tetikleyebilir.
Fibroidin yeri belirti ve semptomları belirler:
1) Submukozal Fibroidler Rahmin iç boşluğuna büyüyen fibroidlerin (submukozal fibroidler) temelde uzun süreli, yoğun adet kanamalarından sorumlu olduğu ve hamile kalmaya çalışan kadınlar için bir sorun olduğu düşünülmektedir.
2) Subserozal Fibroidler Rahmin dışına doğru büyüyen fibroidler (subserozal fibroidler) bazen mesaneye baskı yaparak idrar yoluyla ilgili semptomları yaşamanıza neden olabilir. Fibroidler rahmin arkasına doğru bazen rektuma baskı yaparak kabızlığa veya omurga sinirlerinize baskı yaparak bel ağrısına neden olabilir.
Rahim Fibroidlerinin Nedenleri Rahim fibroidleri rahmin düz kas dokusundan (myometrium) gelişir. Bir tek hücre tekrarlı şekilde çoğalarak sonunda çevredeki dokulardan farklı solgun, sert, plastik benzeri bir kitle oluşturur. Rahim fibroidlerinin büyüme şekilleri bazı fibroidler yavaş yavaş büyümeye devam edebilir; diğer fibroidler aynı boyutta kalabilir veya zaman içerisinde küçülebilir.
Fibroidler insan gözüyle görülemeyen küçük tohum boyutunda rahmin şeklini bozabilen ve genişletebilen büyük hacimli kitlelere kadar çeşitli olabilir. Tekli veya birden fazla olabilir ve bazı seyrek durumlarda rahmi göğüs kafesine erişecek kadar genişletebilir.
Doktorlar rahim fibroidlerinin nedenini henüz bilmiyor ancak araştırmalar ve klinik deneyim aşağıdaki faktörleri gösteriyor:
1) Genetik Değişiklikler Birçok fibroid genlerde normal rahim kas hücrelerinden farklı değişiklikler içerir.
2) Hormonlar Hamilelik için hazırlık olarak her adet döneminde rahim zarının gelişimini uyaran iki hormon olan östrojen ve progesteronun fibroid gelişimini hızlandırdığı düşünülmektedir. fibroidler normal rahim kas hücrelerinden daha fazla östrojen ve progesteron içerir.
3) Diğer Kimyasallar İnsülin benzeri büyüme faktörü gibi vücudun dokularını korumasına yardımcı olan maddeler fibroid gelişimini etkileyebilir.
Rahim Fibroidlerinin Risk Faktörleri Doğurganlık çağında bir kadın olmak dışında rahim fibroidleri için bilinen az sayıda risk faktörü vardır. Fibroid gelişiminde bir etkiye sahip olabilen diğer faktörler aşağıdakileri içerir:
1) Kalıtım Anneniz veya kız kardeşinizde fibroid varsa sizde de gelişme risk yüksektir.
2) Irk Afro-Amerikalı kadınlarda diğer ırk gruplarına kıyasla fibroid gelişme riski daha yüksektir. buna ek olarak Afro-Aamerikalı kadınlarda fibroidler daha genç yaşlarda görülür ve ayrıca daha fazla veya daha büyük fibroid gelişir.
3) Hamilelik ve Doğum Hamilelik ve doğumun koruyucu bir etkisinin olduğu ve rahim fibroidleri gelişimi riskinizi düşürebileceği düşünülmektedir.
4) Obezite Bazı çalışmalar obez kadınlarda fibroid riskinin daha yüksek olduğunu düşündürmüş ancak diğer çalışmalar böyle bir bağlantı göstermemiştir.
5) Ağız Yoluyla Alınan Doğum Kontrol İlaçları Günümüzde, ağız yoluyla alınan doğum kontrol ilaçlarını kullanan kadınlarda fibroid riskinin daha düşük olduğunu gösteren güçlü kanıtlar mevcuttur. Ağızdan alınan doğum kontrol ilaçlarına 13-16 yaşları arasında başlayanlar dışında bu durum tüm kadınlar için genelde doğrudur. Bazı kanıtlar ayrıca yalnızca progestin içeren doğum kontrol ilaçlarının riski artırabildiğini göstermektedir.
Rahim Fibroidlerinin Komplikasyonları Rahim fibroidleri genelde tehlikeli olmamakla birlikte rahatsızlığa neden olabilirler ve yoğun kay kaybına bağlı anemi gibi komplikasyonlara neden olabilirler. Seyrek durumlarda fibroid tümörleri sapa benzer bir şekilde rahimden dışarıya doğru büyüyebilir. Fibroid bu sapta dönerse alt karın bölgenizde ani, keskin ve şiddetli bir ağrı oluşabilir. Böyle bir durumda hemen doktora başvurun. Ameliyat olmanız gerekebilir.
Hamilelik ve Fibroidler Fibroidler genelde hamile kalmayı ve hamileliği etkilemez. Bununla birlikte fibroidlerin fallop tüplerini bükmesi veya kapatması veya serviksten fallop tüplerine sperm geçişini etkilemesi mümkündür. Submukozal fibroidler bir embriyonun implantasyonu ve gelişimini engelleyebilir ve böyle durumlarda doktorlar genelde hamile kalmaya çalışmadan önce bu fibroidlerin tedavi edilmesini önerir.
Diğer durumlarda hamilelik sırasında fibroidler için tedavi gerekli değildir. Hamilelik sırasında fibroidlerin yaygın bir komplikasyonu genelde birinci ve ikinci üç aylık dönem arasında görülen bölgesel ağrıdır. Bu ağrı genelde ağrı kesicilerle kolaylıkla tedavi edilir. Ama fibroidleriniz varsa ve birden fazla kez düşük yaşadıysanız doktorunuz özellikle düşük için başka bir gerekçe belirlenemiyorsa ve fibroidleriniz rahim boşluğunuzun şeklini bozuyorsa, bir bebek sahibi olma şansınızı artırmak için bir veya daha fazla fibroidi ameliyatla almayı önerebilir.
Rahim Fibroidleri Görüntüleme ve Testlerle Tanısı Rahim fibroidleri sıklıkla bir rutin pelvik muayene sırasında şans eseri tespit edilir. Doktorunuz rahminin şeklinde düzensizlikler olduğunu fark edebilir, bu düzensizlikler fibroid varlığını işaret ediyor olabilir.
1) Ultrason Tanının doğrulanması gerekiyorsa doktorunuz tanıyı doğrulamak ve fibroidlerin yerini ve boyutunu belirlemek amacıyla bir ultrason rahminizin bir fotoğrafını elde etmek için ses dalgalarının kullanıldığı ağrısız bir muayene çekebilir. Bir doktor veya teknisyen rahminizin bir görüntüsünü elde etmek için ultrason cihazını (dönüştürücü) karın bölgenizde (transabdominal) hareket ettirebilir veya vajinanızın içerisine yerleştirebilir.
Vajina içerisinde çekilen ultrason cihaz rahme daha yakın olduğu için daha fazla ayrıntı sağlar. Vajina içerisinde çekinle ultrasonla daha büyük bir anatomik alan görüntülenir. Bazen fibroidler bir doğum öncesi ultrason gibi farklı bir amaçla çekilen ultrason sırasında fark edilir.
2) Diğer Görüntüleme Testleri Ek ultrason yeterli bilgi sağlamazsa doktorunuz aşağıdakiler gibi diğer görüntüleme işlemlerini isteyebilir:
3) Histerosonografi Ayrıca sonohisterografi de denilen bu ultrason çeşidinde rahim boşluğunu genişletmek için steril serum fizyolojik kullanılır ve böylelikle rahmin iş görüntüsünün elde edilmesi daha kolaylaşır. Bu test, klasik ultrason ile normal sonuçlara karşın ağır adet kanamaları geçiriyorsanız faydalı olabilir.
4) Histerosalpingografi Bu teknikte röntgen görüntülerinde rahim boşluğu ve fallop tüplerinin vurgulanması için bir boya kullanılır. Kısırlık bir sorun ise doktorunuz bunu önerebilir. Fibroidleri göstermenin yanı sıra doktorunuza fallop tüplerinin açık olup olmadığını belirleme konusunda yardımcı olabilir.
5) Histeroskopi Doktorunuz serviksten rahminize doğru bir histereskop adı verilen küçük, ışıklı bir teleskobu yerleştirir. Doktorunuz rahminize serum fizyolojik enjekte ederek rahim boşluğunu genişletir ve doktorunuza böylelikle rahim duvarlarınızı ve fallop tüpleri girişlerini inceleme fırsatı verir. Histereskopi doktorunuzun muayenehanesinde yapılabilir.
Bazen gerekli olabilen görüntüleme teknikleri bilgisayarlı tomografi (CT) ve manyetik rezonans görüntülemeyi (MRI) içerebilir.
6) Diğer testler Anormal vajinal kanama yaşıyorsanız doktorunuz potansiyel nedenleri araştırmak için diğer testleri yaptırmanızı isteyebilir. Doktorunuz kronik kan kaybı nedeniyle sizde demir eksikliği anemisi olup olmadığını belirlemek için bir tam kan sayımı (CBC) isteyebilir. Doktorunuz ayrıca kanama bozuklukları olmadığından emin olmak ve yumurtalıklarınızın ürettiği üreme hormonu düzeylerini belirlemek için kan testleri yaptırmanızı isteyebilir.
Rahim FibroidlerininTedavisi Rahim fibroid tedavisinde tek başına en iyi tedavi seçeneği yoktur. Birçok tedavi seçeneği mevcuttur.
Fibroidleri büyük olan veya ciddi semptomlar gösteren kadınlarda tedavi gerekli olabilir. Tedaviniz aşağıdaki faktörlere göre sağlık personeli veya personelleri tarafından belirlenecektir:
Genel sağlık ve tıbbi geçmişiniz Hastalığın boyutu Belirli ilaçlar, prosedürler veya tedaviler için toleransınız Hastalığın seyri için beklentiler Görüşünüz veya tercihiniz Hamilelik isteğiniz1) Dikkatli İzleme Rahim fibroidi olan birçok kadınlar belirti veya semptom görülmez. Sizde bu kadınlardan biriyseniz dikkatli izleme (hastalığın seyrini izleyerek karar verme) en iyi seçenek olabilir. Fibroidler kansere neden olmaz. Ancak seyrek şekilde hamileliği etkilerler. Fibroidler genelde yavaş yavaş büyür — veya hiç büyümez — ve üreme hormonlarının düzeyleri azaldığında menopozdan sonra küçülme eğilimi gösterir.
2) İlaçlar Ağır adet kanaması ve pelvik baskı gibi semptomların tedavisinde kullanılan, adet dönemini düzenleyen hormonları hedef alan rahim fibroidlerine yönelik ilaçlar. Bu ilaçlar fibroidleri ortadan kaldırmaz ancak onları küçültebilir.
Bu ilaçlar aşağıdakileri içerir:
3) Gonadotropin-salgılatıcı Hormon (GnRH) Agonistleri GnRH agonistleri (Lupron, Synarel, diğerleri) adı verilen ilaçlar doğal östrojen ve progesteron düzeylerinin azalarak ve böylelikle sizi geçici bir menopoz sonrası duruma getirerek fibroidleri tedavi eder. Bunun sonucunda adet görmezsiniz, fibroidler küçülür ve anemi genelde düzelir. Doktorunuz planlanan bir ameliyat öncesinde fibroidlerinizin boyutunu küçültmek için size GnRH agonisti önerebilir. Birçok kadın GnRH agonistleri kullanırken ciddi sıcak basmaları yaşar.
4) Progestin salgılatıcı Rahim İçi Araç (IUD) Progestin salgılatıcı IUD fibroidlerin neden olduğu ağır kanama ve ağrıyı azaltabilir. Bir progestin salgılatıcı IUD yalnızca semptomlarda azalma sağlar ve fibroidlerin küçülmesi veya kaybolmasına neden olmaz.
5) Androjenler Testosterona benzer bir sentetik ilaç olan Danazol etkin şekilde âdeti durdurur, anemiyi düzeltir ve hatta fibroid tümörlerini ve rahim boyutunu küçültür. Ancak bu ilaç fibroidlerin tedavisinde seyrek şekilde kullanılır. Kilo artışı, disfori, (depresyon, endişe veya huzursuzluk hissi), sivilce, baş ağrıları, istenmeyen tüyler ve daha kalın ses gibi rahatsız edici yan etkiler birçok kadının bu ilacı almak konusunda isteksiz olmasına neden olur.
6) Diğer ilaçlar Ağız yoluyla alınan doğum kontrol ilaçları veya progestinler adet kanamalarını kontrol altına alabilir ancak fibroid boyutunu küçültmez. Nonsteroidal anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) hormonal ilaçlar değildir ancak fibroidlerle ilgili ağrının azaltılmasında etkindirler ancak fibroidlerin neden olduğu kanamayı azaltmazlar.
7) Histerektomi Bu ameliyat rahmin alınması rahim fibroidleri için kanıtlanmış tek kalıcı çözümdür. Ancak histerektomi önemli bir ameliyattır. Çocuk sahibi olma özelliğinizi sonlandırır ve ayrıca yumurtalıklarınızın da alınmasını isterseniz menopoza girmenize neden olur ve hormon replasman tedavisine ihtiyaç duyabilirsiniz. Rahim fibroidleri olan birçok kadın yumurtalıklarının alınmamasını seçer.
Myomektomi seçenekleri aşağıdakileri içerir:
1) Abdominal Myomektomi Birden fazla fibroid, çok büyük fibroidler veya çok derin fibroidleriniz varsa doktorunuz fibroidleri almak için bir abdominal cerrahi seçeneği kullanabilir.
2) Laparoskopik veya Robotik Myomektomi Fibroidler küçükse ve az sayıdaysa siz ve doktorunuz bir laparoskopik prosedürü seçebilir, bu prosedürde rahimden fibroidleri almak için karın bölgenizdeki küçük bir kesiden girdirilen ince şeklinde aletler kullanılır. Doktorunuz bu aletlerden birine yerleştirilmiş küçük bir kamera aracılığıyla bir monitörde karın bölgenizi inceler. Bir cerrahi robotun kullanılması artık daha fazla veya daha büyük fibroidlerin alınmasına imkân vermektedir.
3) Histereskopik Myomektomi Bu prosedür fibroidler rahmin içinde yer alıyorsa (submukozal) bir seçenek olabilir. Uzun, ince bir alet (histereskop) vajina ve serviksten geçerek rahme ulaşır. Doktorunuz bu alet (skop) aracılığıyla fibroidleri görebilir ve alabilir. Bu prosedür ancak bu teknikte deneyimli bir doktor tarafından en iyi şekilde gerçekleştirilir.
4) Odaklı Ultrason Ameliyatı MRI-yönlendirmeli odaklı ultrason ameliyatı (FUS) rahimde bulunan fibroidler için invaziv olmayan (yani vücuda bir şey sokulmayan) bir tedavi seçeneğidir.
Bu prosedür siz, doktorunuzun anatominizi görüntüleyebildiği ve daha sonra bir kesi açmadan rahminizin içindeki fibroidleri alabildiği (ablasyon) özel olarak tasarlanmış bir MRI tarayıcısı içindeyken gerçekleştirilir. Odaklı yüksek frekansı, yüksek enerjili ses dalgaları fibroidlerin hedeflenmesi ve imha edilmesinde kullanılır. Bir veya iki tedavi oturumu bazen birkaç saatlik sürelerde enerjinin ara ara açılıp kapatılmasıyla gerçekleştirilir.
Bu yeni bir teknoloji olduğundan araştırmacılar FUS’nin uzun dönemdeki güvenilirliği ve etkinliği konusunda daha fazla bilgi edinmektedir. Araştırmalar devam etmektedir ancak bu güne kadar toplanan veriler rahim fibroidleri için FUS’nin güvenilir ve çok etkin olduğunu göstermektedir.
Fibroidler İçin Diğer Minimal İnvaziv (vücuda bir alet sokulan) Prosedürleri Belirli prosedürler aslında ameliyatla almaya gerek olmadan fibroidleri imha edebilir. Bunlar aşağıdakileri içerir:
1) Myoliz Bu laparoskopik prosedürde bir elektrik akımı veya lazer fibroidleri imha eder ve onları besleyen kan damarlarını küçültür. Kriyomiyoliz adı verilen benzer bir prosedürde fibroidler dondurulur. Myoliz ve kriyomiyoliz tekniklerinin güvenilirliği, etkinliği ve ilgili fibroid nüksü riski henüz belirlenmemiştir.
2) Endometrial Ablasyon Bu tedavi rahminize yerleştirilen özel bir aletle gerçekleştirilir. Bu alet rahmin içini kaplayan zarı imha etmek için ısı, mikrodalga enerjisi, sıcak su veya elektrik akımı kullanır ve böylelikle adeti sonlandırır veya adetteki kan miktarını azaltır. Endometrial ablasyon anormal kanamanın durdurulmasında etkindir ancak rahmin iç zarında bulunmayan fibroidleri etkilemez.
3) Uterin Arter Embolizasyonu Seçilmiş uygun hastalarda uterin arter embolizasyonu (UAE) özellikle çeşitli nedenlerle ameliyat için uygun adaylar olmayan kadınlarda olmak üzere etkin bir tedavi seçeneği olabilir. Rahme giden arterlere enjekte edilen küçük partiküller (embolik maddeler) fibroidlere giren kan akışını keserek fibroidlerin küçülmesine neden olur. Bir girişimsel radyolog tarafından uygulanan bu teknik fibroidlerin küçültülmesi ve neden olabildikleri semptomların azaltılmasında etkindir. Ameliyata göre avantajları kesi yapılmaması ve daha kısa iyileşme süresini içerir. UFE prosedürünün kendisi genelde yaklaşık bir saatte tamamlanır. UFE seçili uygun hastalarda çok etkindir, hastaların %85’inden fazlasında tedaviden sonraki 5 yıla varan dönemde semptomlarda ciddi düzelme bildirilmektedir. Birden fazla veya 8 cm’den büyük fibroidleri olan hastalarda bu kadar iyi sonuçlar alınmaz. Buna ek olarak, tedavinin başarısız kalma oranı yüksek olduğundan ve ciddi bir enfeksiyon gelişme riski bulunduğundan, submukozal fibroidler bulunan hastalar bu prosedür için uygun adaylar değildir. Çok büyük fibroidleri olan ve çok baskı semptomları yaşayan hastalarda genelde UFE’den sonra baskı semptomlarında tamamen iyileşme sağlanmaz. Son olarak, ince bir dalda (saplı fibroid) büyük subserozal bir fibroid bulunan hastalar UFE için uygun adaylar değildir. Bu prosedürü takiben yaygın şekilde çok ağrı ve rahatsızlık şikâyeti alınır. Bunun nedeni, rahimde iltihaplanma ve şişmeye neden olan fibroidlerin nekrozudur (ölümü). Yumurtalıklara veya diğer organlara giden kan akışında sorun olursa komplikasyonlar meydana gelebilir.
4) Myomektomi Bu cerrahi prosedürde cerrah fibroidleri alarak rahmi yerinde bırakır. Myomektomi ile fibroidin nüksetme riski vardır.
5) Önleme
Rahim fibroidlerini önlemek mümkün olmayabilir ancak bu tümörlerin küçük bir bölümü tedavi gerektirir.