GSS 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu tarihten sonra herkes GSS'li oldu. Gelirinin olmadığını gelir testi ile belgeleyenlerin primlerini devlet ödedi. Fakat gelir testinden haberdar olmayanlar ise en yüksek (şu an için aylık 395 lira) prim üzerinden binlerce lira borçlu durumuna düştüklerini hastalanıp hastaneye gittiklerinde tesadüfen öğrendiler. Bunların çoğu da lise veya üniversite öğrenimlerini tamamladıktan sonra işe giremeyen kişilerden oluşuyor.
AFTAN KİMLER YARARLANACAK?
2014 yılında çıkarılan borçların yeniden yapılandırılmasına ilişkin torba yasaya hüküm konuldu. Gelir testine girmek koşuluyla tespit edilecek gelir seviyesi üzerinden geçmişe doğru borçları yeniden hesaplatıp ödeme kolaylığı sağlandı. Bir yıl süre tanınmasına karşın gelir testine başvuranların sayısı 500 bin dolayında kaldı.
Geçen yılın son günlerinde çıkarılan torba yasayla da okulu bitirdikten sonra henüz iş bulamayan 517 bin dolayındaki gence iki yıl zaman kazandırıldı. Bu durumdaki gençlere, iki yıl süreyle, GSS primi ödemeden sağlık hizmetinden yararlanma hakkı getirildi.
GSS prim borcu bulunan diğer vatandaşlara ise 30 Haziran 2016 tarihine kadar tedavi için hastaneye gittikleri takdirde borç sorgulaması yapılmayacak. Zira normalde prim borcu bulunanlar sağlık hizmetinden yararlanamıyorlar.
1 Kasım seçimlerinden önce yapılan açıklamada, kalıcı çözüm için gençlerin GSS prim borçlarının silineceği belirtildi. TBMM'ye önceki gün sunulan torba yasa tasarısına bu konuyla ilgili tek maddelik düzenleme konuldu. Buna göre, prim affından sadece, Meclis'te görüşülecek yasanın çıktığı tarihte 25 yaşını doldurmamış olan kişiler yararlanabilecek. Bunların GSS prim borçları silinecek.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, bu hafta bir yazılı soru önergesini yanıtladı. Soylu'nun önergeye verdiği yanıt, prim affına ilişkin fotoğrafın daha net görülmesini sağladı.
Soylu'nun açıklamasına göre, GSS prim borcu olanların sayısı 6 milyon 891 bin kişiye ulaşıyor. Bunlardan 5 milyon 390 bini gelir testi yaptırmadı. Gelir testi yaptırmamış olanların borçları 10 milyar 963 milyon lirayı buluyor. Gelir testi yaptıranlar dahil edildiğinde toplam GSS prim borcu miktarı 11 milyar lirayı aşıyor.
4.7 MİLYAR SİLİNEBİLECEK
25 yaşından küçük olup prim affından yararlanacak şanslıların sayısı 2 milyon 334 bin kişide kalıyor.
25 yaş üzerinde olup GSS prim borcu bulunanların sayısı ise 4 milyon 556 bin kişiye ulaşıyor. Bunlar prim affından yararlanamayacak grubu oluşturuyor. Tasarı bu haliyle yasalaştığı takdirde devlet yine GSS prim borcu bulunan vatandaşıyla tam barışamayacak, GSS'de temiz bir sayfa açılamayacak. Toplam 11 milyar liraya ulaşan borcun 4.7 milyar liralık kısmı silinecek, geri kalan 4.6 milyon kişiye ait 6.3 milyar liralık borç ise artmaya devam edecek.
30 HAZİRAN SON GÜN
Genel Sağlık Sigortası prim borcu olup da aftan yararlanamayanlar Sağlık Bakanlığı ile devlet üniversitelerine ait hastanelerden 30 Haziran 2016 tarihine kadar ücretsiz yararlanabilecekler. Bu tarihe kadar söz konusu hastanelere gittiklerinde prim borçları olup olmadığına bakılmayacak. Ancak, prim affından yararlanamayan 4.6 milyon kişi 30 Haziran 2016 tarihinden sonra sağlık hizmeti alamayacak.
DURUMLARI NE OLACAK?
Başbakan Ahmet Davutoğlu, 27 Ekim 2015 tarihinde üniversite öğrencileriyle buluşmasında GSS prim borçlarının silineceği müjdesi verince, 2014 yılında çıkarılan torba yasaya göre gelir testine girip borcunu yeniden yapılandırmış olanlar taksit ödemelerini bıraktılar. Bunlardan 25 yaşın altındakiler, ödemeyi bırakmakla kazançlı çıktılar. Fakat, 25 yaşın üzerinde bulunanlar aftan yararlanamayacakları gibi daha önce elde etmiş oldukları yeniden yapılandırma haklarını da kaybettiler. Bu kişilerin durumunun dikkate alınması gerekiyor.
LİMİTLER AYNI
Hanede kişi başına aylık geliri 549 liranın altında olanların primini devlet karşılayacak. Kişi başına gelir 546 TL ile bin 647 TL arasında olanlardan 65.52 TL; bin 647 TL ile 3 bin 294 TL arasında olanlardan 197.64 TL; 3 bin 294 TL'den fazla olanlardan ve gelir testi yaptırmayanlardan ise 395.28 TL aylık prim alınacak.
MAHSUP HAKKI YOK
Af veya yeniden yapılandırmalarda genel kural olarak geçmişte ödeme yapmış olanlar için en azından "mahsuplaşma" olanağı veriliyordu. Bu tasarıda GSS prim borçlarının bir kısmını ödemiş olanlar için iade veya mahsup hakkı da tanınmadı.
İŞİ ÜÇ KEZ REDDEDENE YARDIM YOK
Devletten sosyal yardım alıp da çalışır durumda olan kişileri işe alan işverenin yıllık prim avantajı 3 bin 63 lira olacak. İŞKUR tarafından önerilen işi üçüncü defa reddeden kişilerin sosyal yardımları ise bir yıl süreyle kesilecek.
433 LİRALIK SINIR VAR
Oğlu ya da kızıyla yaşayan anne babalara 65 yaş aylığı bağlanırken, hane içerisinde yaşayan kişilerin toplam gelirleri dikkate alınıyor. Kişi başına gelir 433 liradan az ise söz konusu kişilere 65 yaş aylığı bağlanıyor, yüksek ise bağlanmıyor.
TORUN ENGELİ KALKIYOR
Devlet 65 yaşından büyük yoksullara aylık 207 lira harçlık veriyor. Ancak, torunlardan biri bile işe girse kişi başına gelir 433 lirayı aştığı için 65 yaş aylığı kesiliyor. Tasarı yasalaştığında aynı evde yaşıyor olsalar bile çocuklarının ve torunlarının geliri dikkate alınmayacak.
YILLIK İZİN SAYISI 5'E BÖLÜNEBİLECEK
İşçiler yıllık izinlerini artık 3 yerine 5 parçada kullanabilecekler. Blok kullanılabilecek en uzun izin 10 yerine 6 güne kadar indirilebilecek. Böylece işçiler bayram tatilleri ile yıllık izinlerini birleştirip daha uzun izin yapabilecek.
