Bakan açıkladı!

Türkiye'nin enerji kaynakları bakımından fakir bir ülke olduğunu söyleyen Bakan, uzun süre doğalgaz fiyatlarındaki artışların tüketiciye yansıtılmadığını ifade etti.

Albayrak, "Doğalgazda ciddi artışlar yaşandı. Türkiye gaz fiyatlarının artışlarından dolayı ciddi bir maliyetle karşı karşıya kaldı. Hükümet olarak artışları uzun süre sübvanse ettik. Vatandaşlarımıza yansıtmadık. Uzun yıllar zarar ettik" dedi.

Enerji fiyatlarındaki düşüşe işaret eden Albayrak, "Önümüzdeki dönemde bırakın zammı enerji fiyatlarındaki düşüşü tüketici üzerinde bir indirim yansıtmak üzere çalışmalara başladık" ifadelerini kullandı.

Güneydoğu'da yaşanan terör olaylarına değinen Albayrak, 7 Haziran sonrası yeni bir sürece girildiğini söyledi. Güvenlik güçlerinin çok hassas bir operasyon yürüttünü belirten Albayrak, sosyal medya başta olmak üzere yapılan algı operasyonlarına inanılmaması gerektiğini ifade etti.

Enerji Bakanı, Başbakan Davutoğlu'nun dün grup toplantısında yaptığı "Bu bahar Türkiye'nin her yerinde terörsüz bir bahar olacak" açıklamasıyla ilgili soruya "Operasyonlar devam edecek ama net bir süre vermek istemiyorum. Ama Bahara kadar önemli bir süreç tamamlanmış olacak" yanıtını verdi. 

Başkanlık sistemi tartışmalarına da değinen Albayrak, "belediye başkanı" benzetmesinde bulundu. "Çok basit bir cümle söylüyorum; başkanlık eşittir belediye başkanlığı" ifadesini kullanan Albayrak şöyle devam etti:

"Belediye başkanlığını kaç tane seçiyorsunuz. Belediye meclisi seçiyorsunuz. Biri aday oluyor, o da belediye başkanı oluyor. Belediye meclisi yasama görevini yapıyor, belediye başkanı da icraatıyla görevini yürütüyor. Belediye başkanları diktatör mü?Bu gündemi çarpıtmaya ya da değiştirmeye yönelik kesimlerin manipüle etmeye çalıştığı bir olgu. Özü değil de detaya takılma hususu." 

ABD Başkan adaylarından Donald Trump, müslümanlar ve mültecilere karşı yaptığı sert açıklamalarla biliniyor.

Albayrak, CHP'ye yönelik eleştirilerde de bulundu. CHP için, ABD'de ayrılıkçı söylemleriyle tepki çeken başkan adayı Donald Trump benzetmesi yapan Berat Albayrak, şunları kaydetti:

"Trump ne yapıyorsa ana muhalefet partisi onu yapıyor, ABD'de Trump neye hizmet ediyorsa ana muhalefet partisi ona hizmet ediyor. Son 5-6 yıldır bu parti, ana mecrasından çıkıyor. Bugün Trump ne yapıyor Amerika'da? En kritik suçu işliyor, ayrımcılık suçunu işliyor. ABD'de bu ağır bir suçtur. Bunu her gün televizyonlarda işliyor. Seçilme beklentisi olmadan acaba bazı tohumları mı ekiyor? Endişlenilmesi gereken konu CHP'nin nereye gittiğidir. CHP'li arkadaşlarımız, partinin ana ilkelerinden uzaklaştığından bahsediyorlar." 

Bakan Albayrak'ın canlı yayında kendisine yöneltilen sorulara verdiği yanıtlar şöyle:

Türkiye son 12-13 yıldır çok hızlı büyüyen bir ülke. Enerji alanındaki büyümesiyle de her geçen gün bir üst lige çıkan bir ülke. Dünyada hepimizin malumu ülkelerin gelişmişlik katsayısı ile enerji büyüme katsayısı aynı oranda gelişir. Yani enerji liginde, kapasitesinde tüketiminden hangi sıradaysanız ekonomik büyüklüğünüzde o sıralardadır. Türkiye bu büyümesin destekleyecek büyük enerji yatırımları yaptı. Altyapı yatırımları, kurulu güç noktasında yatırımlar yaptı. Her yıl büyüyor.

Örneğin sırf elektrik tüketiminde 2015 yılında bir önceki yıla göre 2.6 civarında büyüdük. Ülkemiz aslında enerji açısından fakir bir ülkeyiz alsında. İktidarımız döneminde önemli düzeyde bu elektrik doğalgaz ve benzeri enerji kaynaklarının talep artışını karşılamak için yatırımlar yaptık ve yurtdışında bu kaynakları farklı ülkelerden temin noktasında önemli işbirlikleri yaptık. Bugün itibariyle Türkiye 13-14 yıllık büyümesini gerek kurulu güç gerek tüketim noktasında ciddi anlamda karşıladığı gibi arz talep dengesini arzın daha yukarda gerçekleşmesi açısından ortaya koydu. Burada bizim için önemli konu dışa bağımlılık ve son aylarda yaşanan bölgesel krizler açısından bir endişe bir kaygı yaşamalı mıyız?

Türkiye enerji işbirliği içinde olduğu ülkelerde uzun yıllardır Rusya başta olmak üzere İran, Azerbaycan olmak üzere uzun yılladır siyasi ve ticari enerji işbirlikleri içinde olan bir ülke. Dolayısıyla günlük yaşanan krizlerin enerji gibi uzun süreci güvene dayalı ilişkilerin zedelenmemesini beklemek gayet doğal. Nitekim yaşanan bölgesel tansiyonu yükselmesine dayalı krizler açısından bu konularda bir sıkıntı yaşamadık.

Beklentimizde bu yönde. Büyük manada bir kriz yaşayacağımızı düşünmüyoruz. Kış şartlarında ısınmaya bağlı tüketimin yoğun olduğu aylarda bu talebi karşılama noktasında çok yoğun bir çaba sarf edip vatandaşlarımız ihtiyaçlarını karşılamak için tam teşekküllü 7 gün 24 saat çalışan bir Enerji Bakanlığı ekibimiz var. 2015 yılı itibariyle gazda ve elektrik tüketiminde rekorlar kırdık. Rekorlar kırarken bunu karşılama açısından da bakanlık olarak bize düşen çok yoğun  çalışıp iyileştirmeye devam ediyoruz.

Özellikle son 10 yılda enerji fiyatlarındaki artışa dayalı doğalgazda çok ciddi artışlar yaşadık. Buna mukabil Türkiye bu gaz fiyatlarının artışından dolayı ciddi bir maliyetle karşı karşıya kaldı. Uzun bir süre biz devlet olarak bu artışları vatandaşlarımıza yansıtmama noktasında uzun bir süre sübvanse ettik. Yeni dönemde enerji fiyatlarında bir düşme görüyoruz. Bu noktada bir zamdan ziyade bu düşmeye dayalı kısa bir dönem içinde bu düşüşü bir indirim olarak yansıtmak için çalışmaya başladık.

Doğalgaz diyince Suriye konusunda İran’la aynı düşünmüyoruz, sizde Rusya konusunda iyimser olduğunuzu söylemiştiniz ama alternatife bakıyor herhalde bakanlığınız.

Türkiye bugünkü mevcut enerji noktasında bakıldığında önümüzdeki 10 yıl bu büyümesini devam ettirdiği sürece daha çok enerji tüketecek. Daha çok enerji yatırımı ve daha fazla kontrat bağlamak durumunda olan bir ülke. Yani bunu özellikle elektrik enerjisi üretimi alanında ifade etmek gerekirse 2002 yılında 30 küsür bin megavat olan kurulu gücü bugün 73 bin megavatı geçti. Biz 10 yıl içinde yüzde 4-5 büyümeyi ve buna bağlı enerji talebini karşılama bakımından en az 50-60 bin megavat kurulu gücü karşılamak durumundayız.

Bunu kömürde olacak yenilenebilirde olacak, yerli kaynaklarda olacak, gazı da olacak. Dolayısıyla gaz tüketiminde de ve belli kaynaklar üzerinde de konutluğumuzda bu talep artışını önümüzdeki dönemde göreceğiz. Bunun içinde sadece gaz tedariki yaptığımız ülkelerle değil onlarla da bunu büyütebiliriz ama bölgemizdeki diğer ülkelerle özellikle gazın satılabilir bir ürüne dönüşmesinden sonra bütün dünyada etkin bir ürüne dönüşmesinden sonra tüm bu kaynak çeşitliliğiyle biz yatırımlarımızı bununla ilgili sözleşmelerimizi stratejilerimizi güncelliyoruz tabii ki. Ama bununla ilgili güvene dayalı ticari ilişkiye dayalı bugüne kadar sorunsuz yürüttüğümüz işbirliklerinin aynı şekilde devam edeceğiyle ilgili istikametimizi değiştirmiyoruz.

İsrail gazı, Azerbaycan gazı ve birçok ülkeden gelecek gazla Türkiye gibi tedarikçi bir ülke üzerinde Avrupa’ya arzı konuşulan bir konu. Tüm bu ülkeler üzerinde alternatif kaynaklara biz olumlu bakıyoruz. Sadece Türkiye değil AB’nin enerji arz güvenliği açısından. Ama İsrail üzerinde soruyorsak İsrail’le ilgili siyasi ilişkilerin gündeme gelebilmesi için ve buna dayalı takip edilebilecek enerji konularının gündeme gelebilmesi için siyaseten bizim bir duruşumuz var.

Son 5 yılda yaşanan siyasi krizden dolayı bizim ortaya sürdüğümüz üç şart var. Bunlardan özür gerçekleşti tazminat ve ambargo konusu var. Bununla ilgili bazı gelişmelere dayalı duyumlar var. Biz bunu takip ediyoruz. Gelişmeler olumlu gerçekleşirse enerji konusunu da bu minvalde değerlendirip ona göre istişarelerimizi yaparız.

Bu hususun enerji fiyatlarında benzin, motorin fiyatlarında tespitte bulunmak için biraz son 2 yıldaki fiyat değişiklikleri konusunda bilgi sahibi olmak lazım. Sosyal medya farklı magazinsel medyalarda farklı yansıyor olabilir ama bu iki konuyu gündeme getirmek lazım. Birincisi, Türkiye'deki petrol fiyatları üzerindeki vergi yükü. Bu bugün olmuş bir şey değil. İkincisi, özellikle enerji fiyatlarının düşmeye başladığı ki 2014 Haziran’ın ortasından aslında ciddi bir indirim ve düşüş söz konusu.

Bugüne kadar yaklaşık 90 kuruş, motorinde ise 115 kuruş indirim olmuş. Döviz kuru ve dolar kuru 2.1 liraydı 2014 Haziran ayında bugün 3 lirayı buldu. Bunda da yüzde 40 civarı bir artış olmasına rağmen büyük bir indirim olmuş. Türkiye ekonomisinde direk vergi dolaylı vergi, sistemin vergi toplama metodolojisiyle ilgili bir şey var tabi. Ama bunu bu çerçevede değerlendirip bu noktada bakmak lazım.

Türkiye'deki elektrik ve enerjiye dayalı dağıtım sisteminin bir strateji izliyoruz hükümet olarak. Uzun dönem stratejimizin hayata geçmesine bağlı özellikle elektrik kısmının 2010 ila 2013 yılları arasında özelleştirdik. Burada kamunun daha yavaş hareket edebilmesi sürecini doğru yönetip özel sektörün daha hızlı hareket edip altyapı yatırımlarını yenilemesine dayalı kaliteli hizmet sunabilmesi ile ilgili bir süreç. Doğalgazla başladı elektrikle devam etti. Vatandaşımızdan genellikle aldığımız şikayet doğalgazda iyi ama elektrikte kaliteli hizmeti alamıyoruz. Birincisi altyapılarının ömür itibari ile ikisi arasında ciddi bir fark var. Doğalgaz 15 yıllık bir ömrü varken elektrik şebekeleri 30-40 yıllık.

Bu da Türkiye'de yaşlı iletim trafo ve teknik altyapısından kaynaklı, tüketimin arttığı dönemlere dayalı yaşlılıktan kaynaklanan arızaların daha fazla olması. İkincisi 30-40 yıllık bu şebeke o günkü sistemin kurulu gücüne göre inşa edilmiş altyapı bugün itibariyle kurulu gücü, günlük talebini kaldıramayacak noktalarda arızaları beraberinde getiriyor.

Biz tabi bakanlık olarak 5 yılda belirlenen bu dönem için çok önemli bir karar aldık. 5 yıl içinde tüm Türkiye'de 21 bölge ve elektrik dağıtıcıları derneği ile bir toplantı yaptık ve Türkiye'nin ihtiyacı olan bu teknik altyapı yatırımlarıyla ilgili yaklaşık 18 milyar TL’lik bir yatırım bütçesi belirledik. Hem teknik hem mali olarak her yıl denetleyeceğimiz bir sistemle birlikte 5 yıllık süreç içinde iyileştirmeyi yüzde 80’lere çıkarmak için mutabık kaldık. Bu 5 yıl vatandaşlarımızın da haklı şikayetlerine bağlı olarak ciddi bir yatırım hamlesi var.