Lökosit - WBC Yüksekliği, Düşüklüğü Nedenleri ve Tedavisi

İÇİNDEKİLER:

1. Lökosit (WBC) Nedir?
2. Lökosit (WBC) Normal Değerleri Nedir?
3. Neden Lökosit (WBC) Yüksekliği Bir Endişe Sebebidir?
4. Kanda Lenfosit (WBC) Yüksekliği Nedenleri
5. Lenfosit (WBC) Yüksekliği Nasıl Geçer?
6. Lenfosit (WBC) Düşüklüğü (lökopeni) Neden Olur?
7. Lenfosit (WBC) Düşüklüğü Belirtileri ve Tedavisi
8. Lenfosit (WBC) Sorunu Olan Hastalara Öneriler ve Uyarılar

Lökosit (WBC) Nedir?
Dolaşım sistemin bir parçası olan kan, vücudun beslenmesi, hormonların taşınması, asit baz, tuz ve su dengesinin korunmasında önemli bir paya sahiptir. Kan, yaşamsal fonksiyonların sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesi için vücut ısısının ideal seviyede kalmasını ve ısı dengesinin sağlanmasını sağlar. Kanın içinde, dokulara oksijen taşıyan ve pıhtılaşmayı sağlayan hücrelerin yanı sıra iltihap hücreleri de bulunur. Tüm bunların yanı sıra kanda, kan plazmasının yaklaşık %5'ini oluşturan fibrinojen (kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinler), farklı yağ türleri, şeker, mineral, hormon, protein, enzim, molekül, metabolik artık, savunma sistemleri gibi pek çok farklı madde de bulunur. Bu maddelerden biri olan kandaki iltihap hücreleri, tıpta Lökosit (WBC) ya da lökosit (LEU) olarak tanımlanır. Halk arasında akyuvar ya da beyaz küre olarak bilinen bu hücreler, bağışıklık sisteminin, kale niteliğindeki önemli bir parçasıdır. Vücutta enfeksiyon ya da farklı bir hastalık varlığında vücudun birincil savunmasından sorumlu olan Lökosit (WBC), hızlı bir savunma hattı oluşturarak çoğunlukla hastalığın belirtileri henüz oluşmadan çoğalır ve harekete geçer. Sıklıkla sorulan "Lökosit (WBC) nedir? ya da "Lökosit (WBC) ne demek?" soruları bu şekilde yanıtlanabilir. Lökosit (WBC)'nin genel anlamda beş farklı tipi bulunur. 5 tipin her birinin birbiriyle bağlantılı fakat farklı görevleri bulunur:

Nötrofil (NEU): Lökosit (WBC) hücrelerinin %55'i ila %70'ini oluşturan nötrofiller (NEU), vücuda giren yabancı organizmalara ilk müdahaleyi yapan Lökosit (WBC) türüdür. Bağışıklık sisteminin kilit noktasını oluşturan bu tür, bakteri ve mantarları yok etmek için kimyasal enzimler bırakarak, onları sindirir.

Lenfosit (LYM): Kemik iliği tarafından üretilen lenfositler (LYM), lenf dokusu ve kemik iliğinde bulunur. Üretildiği bölgede kalan lenfositler, B hücresi olarak adlandırılır. Büyük çoğunluğu ise göğüs bölgesinde bulunan timüs adlı lenf bezine giderek, T hücresine dönüşür. T hücrelerine dönüşen lenfositler, lenf bezleri, lenfoid, dalak, bademcik ve bağırsaklara ulaşır. Vücutta yabancı organizma varlığında diğer bağışıklık sistemi hücrelerini uyarmak amacıyla lenfokin kimyasalı salgılar ve bu hücrelerin yabancı organizmalara saldırmasını sağlar.

Monosit (MON) ve Makrofajlar: Lökosit (WBC) hücrelerinin yaklaşık %8'ini oluşturan monositler (MON), kemik iliğinde üretilir. Daha sonra kana karışan monositler, kısa bir süre içinde dokulara ulaşır. Bu noktadan sonra makrofaj olarak tanımlanan bu hücreler, bakterilere saldırarak onları yok eder ve dokularda bulunan ölü hücreleri temizler.

Eozinofil (EOS): Vücutta inflamasyon oluşumuna yol açan parazitleri parçalayarak yok eden eozinofiller (EOS), vücudu alerjik reaksiyonların yol açtığı iltihaplanmalara karşı korur.

Bazofil (BAS): Lökosit (WBC) hücre tipinin en az sayıda olduğu bazofiller, vücutta immünoglobulin E antikoru üretiminden sorumludur. Kanın akışkan yapısını arttıran bu hücre tipi, parazitlerin yol açtığı enfeksiyon türleriyle mücadelede etkin bir rol oynar. Ayrıca çok erken aşamada kanser hücrelerinin saptanması ve yok edilmesi gibi görevleri de bulunur.

Lökosit (WBC) Normal Değerleri Nedir?
Lökosit (WBC) referans aralığı laboratuvarlara göre farklılık gösterse de genel olarak, bir mikrolitre (mcL) kanda yaklaşık 4 bin ila 10 bin mcL aralığında akyuvar hücresi bulunması normal kabul edilir. Yenidoğanlarda Lökosit (WBC) değerinin yaklaşık 9 bin ila 30 bin mcL aralığında, 2 yaşından küçük çocuklarda ise yaklaşık 6200 ila 17 bin mcL aralığında olması beklenir.

Lökosit (WBC) hücre tiplerinin dağılımı ise şu şekilde olmalıdır:

Nötrofil: 3150 ila 6200 mcL değer aralığında,
Lenfosit: 1500 ila 3000 mcL değer aralığında,
Monosit: 300 ila 500 mcL değer aralığında,
Eozinofil: 20 ila 250 mcL değer aralığında,
Bazofil: 15 ila 50 mcL değer aralığında.

Yaş gruplarına göre değerlendirildiğinde ise Lökosit (WBC) seviyesinin şu aralıklarda olması beklenir:

• 0 ila 1 ay aralığında: 9.4 - 34.0 mcL,
• 2 ila 12 ay aralığında: 5.0 - 19.5 mcL,
• 1 ila 3 yaş aralığında: 6.0-17.5 mcL,
• 4 ila 5 yaş aralığında: 5.5 -15.5 mcL,
• 6 ila 15 yaş aralığında: 4.5 - 13.0 mcL,
• 15 yaş ve üzeri kişilerde: 4.5 - 11.0 mcL.

Neden Lökosit (WBC) Yüksekliği Bir Endişe Sebebidir?
Lökositlerin çeşitli türlerindeki hücre sayısının oranı, hastalık türünün özelliğini göstermektedir. Örneğin; yüksek miktarda nötrofil bulunması genel enfeksiyon, kanser ve fiziksel yorgunluk ve stresin göstergesidir. Diğer yandan yüksek lenfosit miktarı AIDS hastalığının göstergesi olabilir.

Bakteriyel hastalıklar genelde kanınızdaki eozinofil ve monosit oranı normalden yüksek olduğu zaman ortaya çıkar. Yüksek miktarda lenfosit miktarı iltihaplanma, doku zedelenmesi, travma, alerjik hastalıklar, kronik lösemi, kronik kemik iliği hastalıkları, divertikül hastalıkların ve fiziksel yorgunluk veya duygusal çöküntünün göstergesi olabilir.

Kanda Lenfosit (WBC) Yüksekliği Nedenleri
Lenfosit sayısının yükselmesinin birçok farklı sebebi olabilir. Aşağıda bunlardan bazılarından söz edeceğiz.

1) Enfeksiyon
Enfekte kaynaklı vücudunuzdaki bakteri ve virüs sayısı artmaya başladığı zaman bağışıklık sisteminiz devreye girer ve hastalıktan kurtulmak için kemik iliğinizin daha çok lenfosit üretmesini sağlar. Enfekte kaynaklı bu iltihaplanma durumu kandaki lenfosit sayınızı yükseltebilir.

2) Sigara İçmek
KOAH hastalığı (kronik obstrüktif akciğer hastalığı); kronik bronşit veya amfizem gibi hava akımını kısıtlayan bir hastalıktır. Sigara içmek KOAH hastalığının oluşmasındaki en büyük faktördür. Sigara içen insanların genel olarak ciğerlerinde iltihaplanma meydana gelir ve bu iltihaplanma kandaki lenfosit sayısının yükselmesine yol açar.

3) Lösemi
Lösemi gibi kemik iliği bozukluğundan kaynaklanan hastalıklar da lenfosit sayısının yükselmesine sebep olur. Lösemi, kemik iliğinizin anormal şekilde yüksek miktarda lenfosit üretmeye başladığı bir kanser çeşididir. Üretilen bu fazla lenfositlerin bir fonksiyonu yoktur ve enfekte olma riskini artırır.

4) Bağışıklık Sistemi Bozukluğu
Graves hastalığı, Crohn hastalığı ve diğer doğuştan gelen bağışıklık sistemi bozuklukları kandaki lenfosit sayısını artırır. Eğer bu hastalıklardan birisine sahipseniz doktorunuz lenfosit miktarının düzeni için sizi daima göz önünde bulundurması gerekir.

5) Stres
Fiziksel stres ya da duygusal yönden yaşanan çöküntüler de lenfosit sayınızı az miktarda yükseltebilir. Stres durumu geçtiği zaman kandaki lenfosit değerleri normale dönmektedir.

6) Diğer Durumlar
Yüksek lenfosit miktarının her zaman endişelenmenizi gerektiren bir durum olmadığını bilmeniz gerekir. Aşağıdaki durumlarda meydana gelen lenfosit artışı normaldir:

• Hamilelik döneminin son ayı
• Dalağın alınması
• Aşırı sigara içmek

Yeni doğan bebeklerde ve çocuklarda lenfosit sayısının genelde yüksek olduğunu da söylemek gerek. Buna ek olarak lenfosit sayısı genelde sabahları düşük olup günün ilerleyen saatlerinde yavaş yavaş artar. Uzmanlar yüksek lenfosit sayısının ciddi hastalıklar için tetikleyici bir sebep olup olmadığını hala araştırmaktadırlar. Her ihtimale karşı doktorunuza danışıp ondan alacağınız tavsiyeler doğrultusunda hareket edin ve hastalığın daha iyi tedavisi ve iyi bir sonuca ulaşmak için lenfosit sayınızı öğrenin.

Lenfosit (WBC) Yüksekliği Nasıl Geçer?

1) Antibiyotik Kullanımı
Kanda lenfosit (WBC) yüksekliği genelde bir enfeksiyondan kaynaklandığı için antibiyotik kullanımı lenfosit seviyesini normale döndürebilir.

Yediğiniz her şey kana karıştığı için kandaki lenfosit sayınızı düşürmek için aşağıdaki besinleri diyetinize eklemelisiniz.

2) C Vitamini
C vitamini tüketimi kandaki lenfosit sayısını düzenler. Limon ve portakal C vitamini yönünden zengin meyvelerdir. Ayrıca kivi, çilek, ve ananas da C vitamini yönünden zengindir. Karnabahar, brokoli, havuç ve biber gibi sebzelerden de C vitamini alabilirsiniz.

3) Antioksidanlar
Antioksidanlar, serbest radikaller gibi zararlı moleküllerden arındırılmış kimyasallardır. Serbest radikaller protein yapısına, hücrelere ve DNA ya zarar verirken antioksidanlar bunları yükseltir. Vücudunuza doğal yoldan antioksidanlarla koruma sağlamak ve sağlıklı bir bağışıklık sistemine sahip olmak için diyetinize pırasa, soğan, sarımsak, çay, üzüm ve diğer meyve ve sebzeleri ekleyebilirsiniz.

4) Omega-3 Yağ Asitleri
Vücudunuz bu temel yağ asidini üretemez ve bunu aldığınız gıdalarla sağlamanız gerekir. Bu yağ asidi kalp sağlığını geliştirir ve fagositoz aktivitesini (lenfositlerin yabancı bakterileri tanımada ve öldürmesindeki işlevi) artırır. Bu çoklu doymamış yağ asitleri ringa, alabalık ve somon gibi balıklarda ve keten tohumu ve cevizde bulunur.

Uyarı: Şeker, yağ ve tuz yönünden zengin gıdalardan uzak durmalısınız ve bunların yerine lenfosit sayısını azaltan enfekte olma ihtimalini düşüren üzüm, sarımsak, baharatlar, kuruyemişler, soya proteini, sirke, siyah ve yeşil çay gibi gıdaları tercih edebilirsiniz.

Lenfosit (WBC) Düşüklüğü (lökopeni) Neden Olur?
Lökopeni, lökosit miktarının normalden düşük olmasıdır. Yetişkinlerde 4400’ün altına düştüğünde lökopeni teşhisi konulur. Düşük lökosit oranı bağışıklık sisteminin zayıfladığına dair bir işarettir ve nedeni bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar veya ilaçlar olabilir. Ayrıca bağışıklık sisteminin belli enfeksiyon türlerine yanıtı da olabilir.

Birçok hastalık ve durum lökopeniye neden olabilir, örneğin:

• Kan hücreleri veya kemik iliği ile ilgili hastalıklar: Aşırı Anemi (kansızlık), dalak büyümesi, miyelodisplastik sendromlar, miyelofibrosis
• Bazı kanser türleri ve kanser tedavisi: Lösemi dahil olmak üzere farklı kanser türleri ve uygulanan kemoterapi, radyoterapi ve kemik iliği nakli gibi tedavi yöntemleri
• Doğumsal problemler: Kostmann sendromu (konjenital nötropeni), myelokateksi
• Bulaşıcı hastalıklar: HIV (AIDS), tüberküloz(verem)
• Otoimmün bozukluklar: Lupus, romatoid artrit
• Yetersiz beslenme: B12 vitamini, folat, bakır ve çinko eksikliği
• Bazı ilaçlar: Bupropion, klozapin, siklosporin, interferonlar, lamotrijin, minosiklin, penisilin ve steroidler
• Sarkoidoz: Sarkoidoz, abartılı bir immün yanıtın neden olduğu ve vücudunuzdaki çoklu sistemlerde granülomların veya küçük inflamasyon alanlarının oluşmasıyla karakterize bir sistemik hastalıktır. Bu granülomlar kemik iliğinizde oluştuğunda lökopeni oluşabilir.
• Viral enfeksiyonlar: Kemik iliğini veya diğer şiddetli enfeksiyonları etkileyen viral enfeksiyonlar da lökopeniye yol açabilir.

Lenfosit (WBC) Düşüklüğü Belirtileri ve Tedavisi

Lökosit düşüklüğü çoğunlukla hiçbir belirti göstermeyebilir ve genellikle rutin sağlık kontrolü için ya da başka bir rahatsızlıktan dolayı kan tahlili yaptırıldığında tespit edilir. Ancak lökosit düşüklüğü, enfeksiyona yakalanma olasılığını arttıran bir durumdur. Enfeksiyon durumunda, ateş, terleme ve titreme gibi belirtiler görülebilir.

Sorunun tam nedenini saptamak için görüntüleme testleri gibi başka testler kullanılabilir. Nedeni ciddi bir hastalık değilse antibiyotik ile tedavi edilebilir. Kullanılan ilaçlarla ilgiliyse o ilacın alımı durdurulabilir veya değiştirilebilir. Bir hastalıktan kaynaklanıyorsa o hastalığa uygun bir tedavi yöntemi belirlenir.

Lökosit yükselten gıdalar:

• Yeşil çay
• Yoğurt
• Sarımsak
• Zencefil
• Elma, avokado, brokoli gibi E vitamini içeren besinler
• Bezelye, bakla, portakal, yeşil yapraklı sebzeler gibi folik asitli besinler
• Turunçgiller gibi C vitamini içeren besinler
• Havuç, pancar, karnabahar gibi selenyum içeren besinler
• Somon balığı gibi Omega-3 bakımından zengin besinler

Lenfosit (WBC) Sorunu Olan Hastalara Öneriler ve Uyarılar

• Bol bol su için: Günde ortalama 8 bardak su içmek toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olarak bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Sağlıklı bir kiloya kavuşun: Aşırı kilonun bağışıklık sistemine olumsuz etkisi vardır ve bu durum enfeksiyonlara karşı koyma gücünüzü zayıflatabilir.
• Düzenli egzersiz yapın: Her gün 30 dakika en azından tempolu yürüyüş yapmak bağışıklık sisteminizi güçlendirir. Ancak aşırı yoğun egzersizler bağışıklık sisteminizi çökertip hastalıklara karşı direncinizi azaltabilir.
• Stresten kaçınıp gevşemeye çalışın: Bunun için örneğin yoga ve meditasyon çalışmalarına yönelebilirsiniz.
• İdrarınızı kontrol edin: İdrarınızda renk, koku ya da idrar yaparken rahatsızlık gibi alışılmadık bir şey fark ederseniz, vakit kaybetmeden doktora gidin.
• Kıyafet seçimine dikkat edin: Bakteriler sıcak ve nemli ortamlarda gelişir. Kadınlar için dar kotlar ve diğer dar giysiler narin bölgelerde nemi çekebilir. Bunun yerine pamuklu iç çamaşırı, gevşek pantolon veya etek giyin.
• Şekerden uzak durun ve sağlıksız yağlardan kaçının: Şeker, lökosit hücrelerinizin tam gücüne ulaşmasını engellerken mısır ya da ayçiçeği yağı gibi çoklu doymamış yağ asitleri bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir.
• Sigarayı bırakın ve aşırı alkol, kahve, çay tüketmeyin.