ABD'de Irvine ve Michigan Üniversitesi tarafından yapılan ortak araştırmada uykusunu yeterince alamayanların hiç yaşanmamış "sahte" anıları hatırlayabileceği ortaya çıktı. 193 kişiyle yapılan araştırmada, bir gece önce 5 saatten az uyuyan 28 deneğe, 11 Eylül 2001 saldırılarında İkiz Kuleler'e saldırı düzenleyen "dördüncü uçağa" dair çekilmiş ve defalarca paylaşılmış videoyu görüp görmediği soruldu.
Uykusunu almamış deneklerden yüzde 54'ü gördüklerini belirtirken, uykusunu almış 165 denekten yalnızca yüzde 33'ü görüntüleri gördüğünü söyledi. Çalışma ayrıca uykusunu tam almamış kişilerin yeni yaşadığı anıları kolay bir şekilde yalanlayabileceğini ortaya çıkardı.
Uzmanlar araştırmanın, polis soruşturmalarında uzun sorgu süreçlerine maruz bırakılan insanlara dayatılan "gerçekler"in bir kez daha sorgulanması gerektiğini gösterdiğini vurguladı. sonçuları değerlendiren uzmanlar konuyla ilgili daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtti.
MASUMLAR İÇİN UMUT
Bu araştırma, suçsuz yere mahkûm edilen kişiler için adalet arayan "Innocence Project" derneğinin uzun süredir gündeme getirdiği "sahte tanıklık" konusunda önemli bir umut ışığı oldu. Dernek, yanlışlığını ispat için mücadele verdiği 317 mahkumiyetten en az yüzde 72'sinin sahte tanıklık yüzünden gerçekleştiğinden emin. Yorgunluk faktörünün tanık ifadesi üzerindeki etkisi uzun zamandır nöropsikologların da tartıştığı bir konu.
Uykusuzluğun tanık ifadesini olumsuz etkilediğini savunan nöropsikologlar, polisin kimi zaman psikanalistlerin kullandığı tekniklerle tanıkların çocuklukta yaşanan cinsel tacizler gibi kurmaca hikâyeleri doğru sanmasına neden olabileceğini söylüyor.
Tanıklar bu sayede gerçekten yaşandığına inandığı kurmaca hikâyeyi doğrular nitelikte ifade veriyor. Araştırmacılardan Prof. Elizabeth Loftus, "Polislerin yürüttüğü süreçler ve adalet mekanizmaları, tanıkların kurmaca hatıralar yarattığı ihtimalini de hesaba katmalı" diyerek, bu soruna yönelik önlemler alınması gerektiğini belirtiyor.
