7. El - Cezire Forumu

Forum’dan önce, 16 Mart tarihinde, “Yeni Bölgesel Güçler, Yeni Küresel Güçler: Ortak Sınamalar”, “Değişen Dünyada Medya Eğitimi”, “Gazetecilerin Korunması ve Medya: Değişen Gerçek Karşısında Ortak Sorumluluk”, “Online Gazetecilik” konularında seminerler düzenlenmiştir.

“Yeni Bölgesel Güçler, Yeni Küresel Güçler: Ortak Sınamalar” başlıklı Seminer, El-Cezire İncelemeler Direktörü Salah Eddin Elzein’in konunun önemini belirten sözleriyle çalışmalarına başlamıştır.

Seminerde, dinsel ve etnik azınlıklar, mezhepçilik ve bölgeye etkisi, Iran’ın nükleer programı: Arap Körfezi ve diğer bölgelere tesirleri, büyüyen cihad hareketi: sınırlar ötesi sınamaları, konuları ele alınmıştır. Bu bölümde, Arap dünyasının karşı karşıya kaldığı mezhepçilik sorununun ortaya çıkaracağı olumsuz gelişmelerin altı çizilmiş, İran’ın bölgede oynadığı olumsuz rol dile getirilmiştir.

Daha sonra, “Uluslararası Ekonomik Sınamalar ve İşbirliği İçin Fırsatlar” başlıklı bir diğer toplantıda, geçiş döneminde iktisadi sınamalar: karşılıklı çıkarlar ve ortak tecrübeler, Arap Dünyası ile yükselen küresel güçler arasında ekonomik işbirliği olanakları, adil bir küresel ekonominin inşası konuları tartışılmıştır. Bu bölümde, Türkiye’nin bölgedeki önemini vurgulayan ve Türk ekonomisini tanıtan bir sunum yapılmıştır.

Arap Dünyası’nın ekonomik geri kalmışlığının giderilmesinin önerildiği bu bölümde dolar rezervlerinin büyük bir kısmını elinde tutan petrol üreticisi Körfez ülkelerinin durumuna da değinilmiştir.

Basın ile ilgili diğer seminerlerde de medya ile ilgili çeşitli sorunlar ve eğitim konuları tartışılmıştır.

Forum çalışmalarına 17 Mart Pazar günü, El-Cezire’nin Başkanı Hamad Bin Thamer Al Thani’nin hoş geldiniz konuşması ile çalışmalarına başlamıştır.

“Bölgede Yükselen Güçler, Sınamalar ve Uluslararası Taahhüt” konusuna tahsis edilen bu bölümde, yeni siyasi paradigmalar, yeni bölgesel güçler ve bunların bölgeyle ilgili artan etkileri, ülkelerin içişlerinde meydana gelen değişiklikler de incelenmiştir. Bu bölümde, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi Emrullah İşler, Türkiye’yle ilgili bir sunumda bulunmuştur.

Daha sonra, bölgede “Yükselen Demokrasilerde Medyanın Dönüşümü” konusu tartışmaya açılmıştır. Bu bölümde, bölgedeki çeşitli rejimlerin medyayı bir araç olarak kendi iktidarlarını daha iyi kontrol edebilmek ve kuvvetlendirmek için kullandıkları, medyaya sansür uyguladıkları, gazetecileri cezalandırdıkları belirtilmiş ve Arap uyanışının medyaya yeni bir dinamizm getirdiği kaydedilmiştir. Demokrasilerin doğuşu ile vatandaş gazeteciliğinin Arap dünyasında önem kazandığı, yeni Arap medyasının da enformasyonu ve haberleri kullanmayı öğrenerek, Arap dünyasındaki medya dönüşümünü sağladığı ve bunun Arap toplumları ile yöneticileri üzerinde önemli etkiler icra edeceği vurgulanmıştır.

Aynı gün, öğle yemeğinden sonraki toplantıda, Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı eski üyesi Haris Silajdziç bir konuşma yaparak, Bosna tecrübesinden ve Arap Baharı açısından alınacak derslerden söz etmiştir.

Bunun üzerine, “Arap Uyanışı Sonrası: İnsan Hakları, Hesap Verilebilirlik ve Geçiş Adaleti (transitional justice)” konusu ele alınmıştır.

Son zamanlarda, Arap uyanışını yaşamış ülkelerde, Arap uyanışı sonrasında insan hakları ve hesap verebilirlik önemli iki konu halini almıştır. Bölgedeki anlaşmazlıklar ve değişiklikler, özellikle geçiş adaletinin yerine getirilmesi için kullanılabilecek araçlar ve mekanizmalar konusunu ortaya atmıştır. Geçiş adaleti kavramı da özellikle sürdürülebilir barış, insan haklarına saygı ve medyanın rolünün kuvvetlendirilmesinin anlaşmazlıklar sonrası bölgelerde geçiş adaletinin nasıl gerçekleştirileceği sorunları üzerinde durulmasını gerektirmiştir. Bu bölümde, bu sorunlar ele alınarak incelenmiştir. Özellikle ihtilaf sonrası geçiş dönemlerinde önceki dönemin suçlularının adalet önünde hesap vermeleri konusu Arap uyanışının önemli sorunlarından birini teşkil etmektedir.

Bugünün en son toplantısında da “Elektronik Sesler: Tartışmadaki Her Tarafı Dinliyor muyuz?” konusuna ayrılmıştır. Bu bölümde de, Arap dünyasındaki sosyal medyanın kullanışının artması sonucunda, uluslararası medya örgütlerinin bölgedeki online görüşmeleri dikkatle takip ederek, bunları haber ve enformasyon kaynağı olarak kullanmaya başladıkları görülmüştür. Genellikle, Arap entelektüellerinin düşüncelerini yansıtan bu görüşmeler, toplumun önemli bir kısmını ihmal ettiği, ihmal edilenlerin de seslerinin, düşüncelerinin dinlenmesi gerektiği dile getirilmiştir.

18 Mart 2013 Pazartesi günü Forum, Araştırma ve Siyaset İncelemeleri Arap Merkezi Müdürü Dr. Azmi Bishara’nın genel olarak güvenlik konusuna değinen konuşması ile çalışmalarına başlamıştır. Bundan sonra, “Arap Baharı Ülkelerinde Güvenlik Sınamaları: Kurumların Yeniden Yapılandırılmaları ve Reform Arasında” başlıklı oturumunda Arap bölgesinde karşılaşılan sosyal istikrarı tehdit edebilecek, istikrarsız güvenlik üzerinde durulmuştur. Burada Libya örneğinde görüldüğü üzere, güvenlik kurumlarının yeniden yapılandırılmaları veya mevcutlarının reforme edilerek ülkelerin iç istikrarına katkıda bulunmaları iki yaklaşım olarak değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, sözalan Irak eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık Haşimi, Amerikalıların Saddam Hüseyin’i düşürdükten sonra ordu ve diğer güvenlik kurumlarını lağvederek yeni kurumlar kurduklarını, bu yeni kurumların eskilerini arattığını belirterek, reform konusunda dikkatli olunmasını istemiştir. Bundan sonraki oturumda, 1993 yılında yapılan “Oslo Anlaşması’nın 20.Yılı” vesilesiyle, bu Anlaşma ele alınarak tartışılmış ve başarısızlıkla sonuçlanmış bu Anlaşma ile ilgili olarak İsrail Hükümetlerinin taahhütlerini yerine getirmedikleri kaydedilmiştir. Özellikle, İsrail’in yerleşim bölgeleri politikasının dikkat çektiği vurgulanmış, İsrail-Filistin mücadelesi ışığında bölge ve barış konuları tartışılmıştır.

Bugünün diğer toplantısı “Suriye”ye tahsis edilmiştir. Diplomasinin işlemediği Suriye’deki mücadelenin bir iç savaş ve feci bir sonuca doğru ilerlediği kaydedilerek, mücadelenin mahiyeti, bölgesel ve uluslararası oyuncular ile tutumları,  mücadele sonrasında Suriye’de demokrasiye geçiş konularındaki görüşler üzerinde durulmuştur.

Toplantı El-Cezire’nin Genel Direktörü Ahmad bin Jassim Al Thani’nin kapanış konuşması

ile çalışmalarını sona erdirmiştir.

7. El-Cezire Forumu, Arap dünyasının, Arap Baharı sendromu ile karışıklık içinde bulunduğu bir dönemde, Arapların karşı karşıya kaldıkları çeşitli sorunları ele alarak tartışmak ve çözüm yollarını önermek bakımından yararlı bir platform teşkil etmiştir.

Arap dünyasının önde gelen devlet adamları, düşünür, akademisyen ve gazeteci ile aydınlarının katıldığı bu Forum, aynı zamanda, Katar’ın genel olarak Arap dünyasında özel olarak ise Körfez bölgesinde oynadığı önemli rolü ortaya çıkarması açısından da dikkat çekmiştir.