Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası önündeki bahçede üzerinde bir kama ile el işareti olan taşın, 27 Mayıs darbesinden bir gün önce burada toplanarak yemin eden askerlerin anısına konulduğu ortaya çıktı

Tarih 27.05.2015, 09:13 17.02.2017, 16:10 Emre
Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

Prof. Dr. Mete Tunçay,  bir tarih çalışması için gazete taraması yaparken İlber Ortaylı “Tarih gazeteden yazılmaz arşive gidip arşiv belgesi okumak gerek” diye takılırmış. S.S.C.B’deki bir araştırma ziyareti sırasında da Türkçe bilen bir Rus epigrafist, tarihi kendi bölümü açısından değerlendirerek şöyle demiş Tunçay’a: “Tarih kağıt üstünde olabilemez, daş üstünde olar. Daş da gırıg olacak.”

İpekçi’den öğrendi
 

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyasi Tarih Anabilim dalından Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, bu anekdotu Toplumsal Tarih dergisinde yayımlanan “27 Mayıs darbesi anıtı” ile ilgili yazısında anlatıyor. “Taş üstünde” tarih araştırması deyince çok eski tarihler geliyor aklımıza. Ama bu habere konu olan taş, yakın tarihi aydınlatıyor. 27 Mayıs 1960’da askeri darbe yapan subayların bir kısmı 26 Mayıs’ta İstanbul Üniversitesi’nde son kez toplanıp yemin ederler.

Bu toplantıyı kamuoyu, darbeden iki yıl sonra Milliyet gazetesinde bir yazı dizisi hazırlayan Abdi İpekçi ve Ömer Sami Coşar’dan duyar.
Toplantının yapıldığı yere, üzerinde bir kama ve el figürü bulunan bir anıt dikildiğini ise Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan ortaya çıkardı. Kamuoyunun 53 yıl önce Milliyet’ten öğrendiği toplantının anıtını ortaya çıkaran Alkan, darbe anıtını Milliyet’e anlattı.
 
El ve kama kabartması
 
Yaklaşık 20 yıl önce bir Sabah üniversitenin bahçesinde çay içerken bir kayanın üzerindeki görüntünün ilgisini çektiğini belirten Alkan o günü şöyle anlatıyor: “Taşın üstünde bir el işareti ve altında kama... Benim gibi siyasî tarih alanında çalışan biri için bunun bir yemin simgesi olduğunu anlamak güç değil. Yanına gittiğimde baktım ki bu bilerek ve isteyerek yapılmış bir taş. Hatta yan tarafına baktığımda 26 Mayıs 1960 yazıyor. Tarih yabancı değil ama yadırgatıcı.

27 Mayıs olsa bir anlamı var. Neden 26 Mayıs? Bu bir muamma olarak benim kafamda kaldı.”
Alkan’ın taşın peşindeki macerasında Prof. Dr. Mehmet Beyli önemli bir ipucu sağlar. Beyli’nin “Bahçede de bir taş varmış, 27 Mayısçılar bir gün evvel burada toplantı yapmışlar. O yeminin anısına koymuşlar” dediğini fakat taşın yerini bilmediğini belirten Alkan gördüğü taşın söz konusu taş olabileceğini düşünse de elinde bir bilgi yoktur.

28 Nisan 1960’da İstanbul Üniversitesi’nde Demokrat Parti’nin icraatlarını protesto etmek için toplanan öğrencilere ateş açılmış, öğrencilerden Turan Emeksiz hayatını kaybetmişti. Olayların ardından sıkıyönetim ilan edildiğinden üniversitenin kontrolünü asker sağlıyordu. Darbe öncesi son toplantı da bu nedenle üniversitenin bahçesinde yapıldı.

Klasik bir yemin

Anıtın üzerindeki figürlerin klasik bir yemin tarzı olduğunu belirten Doç. Dr. Alkan “İttihatçıların da böyle yemin tarzları vardır. Tabanca veya taştaki gibi kasatura/kama, üzerine Kuran-ı Kerim, üzerine de ellerini koyup yemin ederler fırkaya, cemiyete sadık kalacaklarına dair...” ifadelerini kullandı.

Siyasi tarih uzmanı Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, Milliyet’in arşivi için de “Bir dönem Milliyet’te genel yayın yönetmenliği yapmış Sedat Ergin’e teşekkür etmek isterim çünkü onun başlattığı proje sayesinde biz bugün Milliyet gazetesini internet üzerinden sözcük taraması dahi yapıp akademik araştırmalarımızda kullanabiliyoruz” diye konuştu. 

Darbe arifesinde son toplantı

Aradan geçen zamanda bazı yayınlarda taşla ilgili küçük bilgilere rastlayan Alkan, “27 Mayıs’ın yıldönümü geliyor.

İlginç bir hikâye olabilir” diyerek o dönemi yaşamış hocaları ve öğrencilik yıllarında İstanbul Üniversitesi’nde bulunan dostları ile konuşur.

Hiç kimsenin anıt hakkında bilgisi olmadığını ifade eden Alkan aradığı bilgiyi bazı hatıralarda bulduğunu söylüyor:  “27 Mayıs darbesini hazırlayanların anılarına baktım.  Şunu teyit edebildim net bir şekilde; 26 Mayıs’ta Ankara’da Cemal Madanoğlu öncülüğünde Kara Harp Okulu’nda, İstanbul’da da İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde akşam saat 20.30’da son toplantı yapılmış. Tam röportajı yaptığımız yerde gizli bir toplantı yapıyorlar.”
 
Vatan-Namus parolası
 
Toplantının neden İstanbul Üniversitesi’nde yapıldığını ise şöyle açıklıyor Alkan: “O sırada sıkıyönetim var ve İstanbul Üniversitesi’ni tamamen asker koruyor. Dolayısı ile askerin isteği dışında buraya kimsenin girmesi mümkün değil. Ayrılırken bir yemin de ediyorlar. Burada Numan Esin’in teklifi üzerine ‘Vatan-Namus’ parolası kabul ediliyor.”
 
Rektörlük anıt istiyor
 
Alkan’ın anlatımına göre anıtın yapım macerası ise şöyle: “Milliyet gazetesinden takip edebildiğim kadarı ile hikâye şöyle devam ediyor: 1960’ın sonbaharında dönemin İstanbul Üniversitesi Rektörü Sıddık Sami Onar bir gazeteciye ‘Üniversite her zaman ordunun yanında oldu.
Burada 26 Mayıs’ta da bir toplantı olduğunu biliyoruz.
Buraya onların da ismini yazacağımız bir anıt dikmeye karar verdik’ diyor. Haber bu kadar. Bu anıtın İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün de isteği üzerine konulduğu besbelli. İsim yazan bir anıt yok, muhtemelen bu anıt onun yerine konuldu. Fakat ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir bilgi yok. Umarım bu konuda bilgisi olanlar da paylaşırsa bu hikâyeyi tamamlamış oluruz.”

#ankara #istanbul #sabah #Gazete #bugün #Haberler #istanbul üniversitesi #Kara Harp Okulu #vatan #Sedat Ergin
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 23 Kasım 2024
İmsak 06:24
Güneş 07:54
Öğle 12:55
İkindi 15:24
Akşam 17:47
Yatsı 19:11
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Ümraniye 13 18
11. Pendikspor 13 18
12. Manisa FK 12 17
13. Esenler Erokspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Getafe 14 13
16. Deportivo Alaves 13 13
17. Las Palmas 13 12
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 14 9
20. Valencia 11 7